Στο δωμάτιο 204, στον 2ο όροφο της «πτέρυγας COVID» στο μπλε κτίριο του Ιπποκράτειου νοσοκομείου Θεσσαλονίκης, όπου στις αρχές Μάϊου του 2022 νοσηλεύονταν πέντε ασθενείς με επιβεβαιωμένη COVID-19 λοίμωξη, οι επιστήμονες του Εργαστηρίου Περιβαλλοντικής Μηχανικής του ΑΠΘ ανίχνευσαν στις διαδοχικές μετρήσεις 250 με 500 αντίγραφα του ιού SARS-CoV-2 ανά κυβικό μέτρο αέρα. Οι μετρήσεις επαναλήφθηκαν λίγες μέρες μετά, αφού τοποθετήθηκε καθαριστής αέρα που ενσωματώνει τεχνολογία υπεριώδους ακτινοβολίας, και έδειξαν μόλις 3 ως 10 αντίγραφα του ιού ανά κ.μ. αέρα. Η μείωση του ιικού φορτίου ήταν της τάξης του 98,1%.
Την ίδια ώρα, μηδενικό ήταν το ιικό φορτίο στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) και στη Μονάδα Αυξημένης Φροντίδας (ΜΑΦ), στον 1ο όροφο του ίδιου κτιρίου, όπου νοσηλεύονταν επίσης ασθενείς με COVID σε βαρύτερη κατάσταση, και όπου εφαρμόζεται φιλτράρισμα αέρα αρνητικής πίεσης με φίλτρα HEPA.
Η καινοτόμος σε διεθνές επίπεδο μελέτη της ομάδας του καθηγητή Δημοσθένη Σαρηγιάννη, που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο Journal of Aerosol Science, εισάγει μια νέα προσέγγιση στην ανίχνευση ιικού φορτίου SARS-CoV-2 και άλλων παθογόνων για την επιτήρηση υγειονομικών χώρων και όχι μόνο, ενώ καταδεικνύει την σημασία της χρήσης καθαριστών αέρα για τη μείωσή του. Ο κύριος ερευνητής του Εργαστηρίου και πρώτος συγγραφέας της μελέτης, Ηλίας Φρύδας (φωτογραφία), μιλάει στο iatronet.gr για τα ευρήματα και τις μελλοντικές εφαρμογές της.
Ο τριπλός στόχος της μελέτης
Η μελέτη, που διεξήχθη από τον Δεκέμβριο του 2021 ως τον Μάιο του 2022, είχε τριπλό στόχο:
- Nα ανιχνεύσει το ιικό φορτίο στον αέρα διαφορετικών εσωτερικών χώρων και ορόφων της μονάδας COVID (σε απλό θάλαμο νοσηλείας, ΜΕΘ, ΜΑΦ, διαδρόμους, τουαλέτες, αποδυτήρια προσωπικού, χώροι αναλώσιμων, προετοιμασίας φαρμάκων κλπ).
- Nα αξιολογήσει την επίδραση ενός καθαριστή αέρα στη μείωση του ιικού φορτίου παρουσία ασθενών.
- Nα εξετάσει τη συσχέτιση μεταξύ της παρουσίας του ιού στον αέρα και του φορτίου σωματιδίων ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
“Έχουν γίνει διεθνώς μελέτες ανίχνευσης ιικού φορτίου σε νοσοκομειακό περιβάλλον, αλλά σε παγκόσμιο επίπεδο είμαστε οι πρώτοι που είδαμε διαφορετικά τμήματα σε ένα κτίριο COVID, όπου στον 2ο όροφο ήταν η κλινική COVID και στον 1ο η ΜΕΘ και η ΜΑΦ, ανακαινισμένες από το 2020, με πολύ καλό επίπεδο οργάνωσης και εξοπλισμού”, σημειώνει ο κ. Φρύδας, προσθέτοντας: “θέλαμε να δούμε σε ποιο επίπεδο είναι το ιικό φορτίο και αν μπορούμε να κάνουμε μια αξιολόγηση κινδύνου για το πώς αυτό επιδρά στο υγειονομικό προσωπικό και τους ασθενείς. Επίσης, ήμασταν οι πρώτοι που στον ίδιο χώρο βάλαμε και καθαριστή αέρα και είδαμε σε real time συνθήκες, πριν και μετά, πόσο μπορεί να μειώσει το ιικό φορτίο στον αέρα”.
Μεθοδολογία και αποτελέσματα
Για την ανίχνευση του ιικού φορτίου σε διαφορετικούς χώρους των δύο ορόφων, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν συσκευές αντλίας αέρα που κανονικά χρησιμοποιούνται για την περιβαλλοντική ρύπανση, προσαρμόζοντας τα διαφορετικά φίλτρα τους για την απομόνωση του ιού, με πολύ μεγάλο βαθμό ευαισθησίας, ώστε να μπορούν να ανιχνεύσουν ακόμη και απειροελάχιστο φορτίο. Με μια μαθηματική εξίσωση αυτό μετατρέπεται σε αντίγραφα του ιού ανά κ.μ.
Σύμφωνα με τα ευρήματα, στη ΜΕΘ και στη ΜΑΦ δεν βρέθηκε καθόλου ιικό φορτίο. “Σε άλλες μελέτες σε αντίστοιχες υποδομές, βρέθηκε ιικό φορτίο αν και μειωμένο. Η μηδενική ανίχνευση εδώ σημαίνει αφενός ότι οι αρνητικές πιέσεις και τα φίλτρα ΗΕΡΑ δουλεύουν πολύ καλά και αφετέρου ότι το προσωπικό των Μονάδων αυτό είναι καλά εκπαιδευμένο και τηρεί τα πρωτόκολλα”, αναφέρει ο κ. Φρύδας.
Σημειώνεται ότι στον ίδιο όροφο ανιχνεύτηκε ελάχιστο ιικό φορτίο (5 ως 8 αντίγραφα του ιού ανά κ.μ. αέρα) στον χώρο τον αποδυτηρίων, όπου αλλάζει το προσωπικό. «Είναι ένα φυσιολογικό εύρημα, που δείχνει ότι ενώ ο ιός υπάρχει σε έναν χώρο με βαριά νοσούντες, η εγκατάσταση είναι καλή και το προσωπικό τηρεί τα μέτρα», σημειώνει, προσθέτοντας ότι παρόλο που δεν ανιχνεύτηκε ιός στον αέρα, ενδεχομένως να υπήρχε στις επιφάνειες.
Στον θάλαμο 204
Την 1η και την 3η Μαΐου του 2022, οι μετρήσεις του ιικού φορτίου στον θάλαμο 204 της Κλινικής COVID, χωρίς την παρουσία καθαριστή αέρα, έδειξαν 250 με 500 αντίγραφα του ιού ανά κ.μ. Στις 6 και στις 10 του ίδιου μήνα, με τη χρήση καθαριστή αέρα, οι μετρήσεις έδειξαν μόλις 3 ως 10 αντίγραφα του ιού. Και στις δύο περιόδους τα 5 κρεβάτια του θαλάμου ήταν κατειλημμένα με ασθενείς, οι 3 εκ των οποίων ήταν κοινοί. Κατά μέσο όρο, τα αντίγραφα του ιού από όλα τα στάδια μετρήσεων σε όλες τις μέρες δειγματοληψίας μειώθηκαν κατά 98,1%.
Ένας περιορισμός, που καταγράφεται στη δημοσίευση, είναι πως σε όλη τη διάρκεια της μελέτης οι μετρήσεις έγιναν σε συνθήκες ανοικτών παραθύρων, λόγω του κανονισμού του νοσοκομείου. “Οι συνθήκες ήταν παρόμοιες, το effect του αέρα δεν περιμένω να σχετίζεται με τις περιβαλλοντικές συνθήκες. Αυτό βέβαια δεν το έχουμε αποδείξει, θα το αποδείξουμε σε μια μελλοντική μελέτη με κλειστά παράθυρα”, σημειώνει ο ερευνητής.
Σε ό,τι αφορά τα μικροσωματίδια ΡΜ1 και ΡΜ2,5 που μετρήθηκαν με δύο αντλίες στην είσοδο του κτιρίου, επιβεβαιώθηκε πως δεν υπήρχε συσχέτιση με την θετικότητα του ιού στον αέρα. Το ιικό φορτίο των θετικών δειγμάτων SARS-CoV-2 ήταν άσχετο με το φορτίο PM καθώς ο ιός έχει ανιχνευθεί τόσο σε υψηλές όσο και σε χαμηλές συγκεντρώσεις σωματιδίων.
Μελλοντικές εφαρμογές
Η μελέτη ήταν η πρώτη που ανίχνευσε τον ιό SARS-CoV-2 στον αέρα διαφορετικών χώρων νοσοκομείου, σε συνεχείς περιόδους δειγματοληψίας 24 ως 48 ωρών (σ.σ. στη βιβλιογραφία κυμαίνονται από 15 λεπτά ως 4 ώρες), με ταυτόχρονη δοκιμή χρήσης καθαριστή αέρα.
Η επόμενη μέρα ανοίγει το δρόμο επέκτασης και σε άλλα σημαντικά παθογόνα, κυρίως αναπνευστικούς ιούς όπως της γρίπης Α και Β και του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV). “Καταφέραμε με την συγκεκριμένη μεθοδολογία να απομονώσουμε γενετικό υλικό του ιού και μπορούμε να το κάνουμε ταυτόχρονα για την ανίχνευση πολλαπλών παθογόνων, ή να το προσαρμόσουμε στο εκάστοτε περιβάλλον, γιατί είναι άλλα τα παθογόνα σε μια Παθολογική, Κλινική, άλλα σε μια Παιδιατρική, σε μια Χειρουργική ή σε μια Οφθαλμολογική Κλινική”, υπογραμμίζει ο κ. Φρύδας, καταλήγοντας: “Έχουμε σκοπό να το προχωρήσουμε, μεταξύ άλλων, σε πτητικές ουσίες που ενδιαφέρουν πάρα πολύ τα χειρουργεία. Ευχής έργο είναι να πάμε σε μια real time επιτήρηση μιας Κλινικής και από εκεί και πέρα να επεκταθεί και εκτός νοσοκομειακού περιβάλλοντος, για παράδειγμα σε μονάδες παραγωγικών ζώων, σε δημόσιες υπηρεσίες, μέσα μαζικής μεταφοράς κ.ά.”.
Ειδήσεις υγείας σήμερα
Ψηφιακά προγράμματα τραγουδιού ενισχύουν τη διάθεση και την ευεξία απομονωμένων ανθρώπων
Μητσοτάκης: Ρύθμιση για αναγνώριση ιατρικής ειδικότητας στις ΗΠΑ
Lavipharm: Δυναμική ανάπτυξη το 2024 παρά τις προκλήσεις
VIA: iatronet.gr
