Οι εξωπλανήτες είναι πλανήτες που βρίσκονται έξω από το ηλιακό μας σύστημα, ένα σύστημα που αποτελείται από οκτώ πλανήτες.
Ο γαλαξίας μας περιέχει εκατοντάδες δισεκατομμύρια τέτοιους ξένους κόσμους και πιθανότατα υπάρχουν ακόμη περισσότεροι σε άλλους γαλαξίες.
Η πρόκληση της ανίχνευσης εξωπλανητών
Παρότι γνωρίζουμε ότι το σύμπαν είναι γεμάτο με εξωπλανήτες, έχουμε εντοπίσει μόνο ένα μικρό ποσοστό τους. Είναι δύσκολο να τους ανιχνεύσουμε γιατί είναι μικρότεροι, σκοτεινότεροι και πιο ψυχροί από τα αστέρια.
Για να εντοπιστούν, απαιτούνται εξειδικευμένες τεχνικές και εξελιγμένα τηλεσκόπια. Από τις αρχές της χιλιετίας, βρισκόμαστε σε μια χρυσή εποχή ανακαλύψεων.
Το Kepler, το TESS και πιο πρόσφατα το James Webb έχουν προσφέρει τεράστιες δυνατότητες για τη μελέτη αυτών των μακρινών κόσμων.
Ακολουθούν μερικοί από τους πιο συναρπαστικούς μακρινούς γείτονες της Γης σύμφωνα με το Smisthonian Magazine.
Ο πλανήτης που ξεκίνησε την επανάσταση
Ο HD 209458 b, ένας αέριος γίγαντας, ήταν ο πρώτος εξωπλανήτης που εντοπίστηκε με τη μέθοδο της διέλευσης, δηλαδή από τη διακύμανση του φωτός όταν περνά μπροστά από το άστρο του.
Η ανίχνευσή του βοήθησε να ξεκινήσει η εποχή του Kepler, του διαστημικού τηλεσκοπίου που ανακάλυψε χιλιάδες εξωπλανήτες.
Σήμερα, περισσότεροι από τους μισούς γνωστούς εξωπλανήτες έχουν ανακαλυφθεί χάρη στο Kepler.
Ο πλανήτης της ηφαιστειακής κόλασης
Ο εξωπλανήτης TOI-6713.01, που βρίσκεται γύρω από το άστρο HD 104067, είναι ένας από τους πιο ηφαιστειακά ενεργούς κόσμους που γνωρίζουμε.
Η βαρυτική επιρροή των γειτονικών του πλανητών τον αναγκάζει να έχει μια εξαιρετικά εκκεντρική τροχιά, με αποτέλεσμα την παραγωγή εσωτερικής θερμότητας και έντονης ηφαιστειακής δραστηριότητας.
Οι θερμοκρασίες στην επιφάνειά του εκτιμάται ότι φτάνουν τους 2.600 Κελβίν, καθιστώντας τον έναν κόσμο καλυμμένο με λάβα και φωτιά.
Ένας ωκεανός από λάβα
Ο εξωπλανήτης 55 Cancri e είναι ένας βραχώδης κόσμος που ολοκληρώνει μια πλήρη περιστροφή γύρω από το άστρο του σε λιγότερο από μία γήινη μέρα.
Η θερμοκρασία στην επιφάνειά του ξεπερνά τους 3.300 Κελσίου, αρκετή για να λιώσουν τα πετρώματα. Η επιφάνειά του είναι πιθανώς ένας απέραντος ωκεανός από λάβα.
Παρά τη θερμότητα, ο πλανήτης φαίνεται να διατηρεί ατμόσφαιρα, ένα σπάνιο και εντυπωσιακό φαινόμενο για τέτοιους καυτούς κόσμους.
Πλανήτες σαν μαλλί της γριάς
Το σύστημα Kepler-51 φιλοξενεί τρεις υπερ-φουσκωτούς πλανήτες με πολύ μικρή πυκνότητα, σχεδόν σαν μαλλί της γριάς.
Αυτοί οι πλανήτες είναι τεράστιοι σε μέγεθος αλλά πολύ ελαφριοί, με λεπτές ατμόσφαιρες που παρόλα αυτά έχουν αντέξει την ακτινοβολία του άστρου τους.
Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν ακόμη πώς κατάφεραν να διατηρήσουν τη μορφή τους και προσπαθούν να κατανοήσουν το φαινόμενο μέσω θεωριών όπως οι φωτοχημικές ομίχλες.
Ο πιο σκοτεινός πλανήτης
Ο TrES-2 b είναι γνωστός ως ο σκοτεινότερος εξωπλανήτης.
Αντανακλά λιγότερο από το 1% του φωτός που δέχεται, γεγονός που τον καθιστά πιο μαύρο και από τον άνθρακα. Η απουσία νεφών και η παρουσία μεταλλικών αερίων στην ατμόσφαιρά του φαίνεται να ευθύνονται για το απόλυτο σκοτάδι που τον καλύπτει.
Ωστόσο, η εσωτερική του θερμότητα μπορεί να προκαλεί μια ελαφριά κόκκινη λάμψη από το εσωτερικό του.
Πιο καυτός κι από αστέρι
Ο εξωπλανήτης KELT-9 b είναι ο πιο καυτός που έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα.
Βρίσκεται τόσο κοντά στο άστρο του —τον νεαρό, υπέρλαμπρο KELT-9— ώστε η θερμοκρασία στην ημέρα φτάνει τους 4.300°C.
Το άστρο του είναι περίπου διπλάσιο και θερμότερο από τον Ήλιο μας, και εκπέμπει έντονη υπεριώδη ακτινοβολία, που ενδέχεται κάποτε να εξατμίσει τον πλανήτη εντελώς, αν δεν τον καταπιεί πρώτα όταν διογκωθεί σε κόκκινο γίγαντα.
Ο KELT-9 b ανακαλύφθηκε το 2016, όταν εντοπίστηκε να διασχίζει μπροστά από το άστρο του κάθε 1,5 ημέρα. Οι θερμοκρασίες του είναι τόσο ακραίες που στην ατμόσφαιρά του δεν μπορούν να επιβιώσουν κοινά μόρια όπως το νερό – αντίθετα, περιέχει πιθανότατα ατμοποιημένα μέταλλα, όπως συμβαίνει στα ίδια τα αστέρια.
Οι περιπλανώμενοι πλανήτες
Κάποιοι πλανήτες δεν ανήκουν σε κανένα άστρο· περιφέρονται μόνοι στο σύμπαν.
Αυτοί οι λεγόμενοι «αδέσποτοι» πλανήτες είτε εκτοξεύτηκαν από τα ηλιακά τους συστήματα είτε σχηματίστηκαν απευθείας από αέρια και σκόνη.
Παρότι δύσκολο να εντοπιστούν, νέες τεχνικές, όπως η μικροεστίαση και οι θερμικές παρατηρήσεις από το James Webb, έχουν αρχίσει να αποκαλύπτουν δεκάδες —όπως οι 540 που εντοπίστηκαν πρόσφατα στο Νεφέλωμα του Ωρίωνα.
Εκτιμήσεις δείχνουν ότι αυτοί οι μοναχικοί κόσμοι ίσως είναι πολλαπλάσιοι από τους δεμένους με αστέρια, φτάνοντας σε αναλογία 7 προς 1 στον Γαλαξία μας. Αν ισχύει, τότε εμείς, οι «τυχεροί» που έχουμε Ήλιο, ίσως να είμαστε η εξαίρεση στο σύμπαν.
Κοιτώντας προς τα αστέρια
Η μελέτη των εξωπλανητών δεν μας αποκαλύπτει μόνο πώς είναι άλλοι κόσμοι, αλλά και πώς διαμορφώθηκε η δική μας Γη.
Από κόσμους γεμάτους λάβα μέχρι πλανήτες με ουρές και ατμόσφαιρες σε ακραίες συνθήκες, κάθε εξωπλανήτης μάς φέρνει ένα βήμα πιο κοντά στην κατανόηση του σύμπαντος — και ίσως, τελικά, στην απάντηση του μεγάλου ερωτήματος: είμαστε μόνοι;
VIA: in.gr
