Το προσδόκιμο ζωής σήμερα βρίσκεται στα 72 έτη σε παγκόσμιο επίπεδο, με το 8,9% του πληθυσμού να βρίσκεται σε ηλικία άνω των 65 ετών. Το παγκόσμιο εύρος υγείας, δηλαδή ο χρόνος ζωής ενός ατόμου σε συνθήκες καλής υγείας, είναι 63,3 έτη. Συνεπώς, τα τελευταία 8,7 τελευταία χρόνια της ζωής οι ηλικιωμένοι ζουν με προβλήματα υγείας.
Η γήρανση αναμφισβήτητα αποτελεί έναν μείζονα παράγοντα κινδύνου για χρόνιες παθήσεις και λειτουργική έκπτωση. Ένα από τα βασικά ερωτήματα είναι αν η γήρανση οδηγεί στις χρόνιες παθήσεις και την απώλεια λειτουργικότητας ή συμβαίνει το αντίστροφο. Ακόμη πιο κοινό, προαιώνιο ερώτημα είναι αν μπορεί η επιστήμη να σταματήσει τα γηρατειά.
“Η γήρανση όχι μόνο θα μπορούσε να αναβληθεί και να επιβραδυνθεί, αλλά και να αναστραφεί”, επισημαίνει η Μαρία Κάντζιου (φωτογραφία), ειδική παθολόγος – διαβητολόγος, κάτοχος του μεταπτυχιακού διπλώματος (ΜSc) Γεροντολογία – Γηριατρική του ΑΠΘ. Μιλώντας στο iatronet.gr αναφέρεται σε αλλαγές του τρόπου ζωής που αποδεδειγμένα οδηγούν σε αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης, αλλά και τις κατευθύνσεις πολυεπίπεδης έρευνας που βρίσκεται σε εξέλιξη για φαρμακευτικές παρεμβάσεις που θα στοχεύουν στους μηχανισμούς της γήρανσης. Μεταξύ άλλων, αφορούν φάρμακα και ουσίες που μιμούνται τον θερμιδικό περιορισμό, αντιοξειδωτικά, σενοθεραπευτικά, παρεμβάσεις με στόχο το εντερικό μικροβίωμα, γονιδιακή θεραπεία, stem cells και μετάγγιση πλάσματος.
Αλλαγές τρόπου ζωής
Η συστηματική σωματική άσκηση και η διατροφή με θερμιδικό περιορισμό οδηγούν αποδεδειγμένα σε επιμήκυνση του χρόνου ζωής. Όπως ανέφερε η κ. Κάντζιου μιλώντας πρόσφατα στο 1ο Περιφερειακό Συνέδριο Γηριατρικής στο ΑΠΘ:
- Η σωματική άσκηση εξασθενεί την παραγωγή δραστικών ριζών οξυγόνου, περιορίζει την ηλικιακή επιδείνωση του κυτταρικού συστήματος ομοιοστασίας, μειώνει τη φλεγμονή που σχετίζεται με το γήρας, οδηγεί σε αυξημένα επίπεδα μιτοχονδρίων στον εγκέφαλο, την καρδιά, το ήπαρ, τους νεφρούς, ενισχύει την ανοσία, αμβλύνει την ανοσολογική γήρανση και καθυστερεί τη γνωσιακή έκπτωση. “Η τακτική σωματική άσκηση που αρχίζει στη νεαρή ή μέση ηλικία, φαντάζει σαν μια απαραίτητη αλλαγή στον τρόπο ζωής προκειμένου να υπάρξει ευεξία στην τρίτη ηλικία”, επισήμανε, προσθέτοντας πως η έναρξή της πρέπει να γίνει νωρίς, όταν το νευρικό απόθεμα των νευρώνων είναι επαρκές, προκειμένου αποφευχθεί ή και να ανασταλεί η γνωσιακή έκπτωση. Μελέτες έχουν δείξει ότι η συνεπής σωματική δραστηριότητα μεταβλητής έντασης έχει μεγαλύτερη επίδραση στη βιολογική γήρανση από αυτή των καθημερινών δραστηριοτήτων, ενώ τα οφέλη της άσκησης μειώνονται ή εξαφανίζονται μετά τη διακοπή της.
- Η Μεσογειακή Διατροφή, αλλά και αυτή της Οκινάουα, συνδέονται με χαμηλότερα επίπεδα φλεγμονής και οξειδωτικού στρες, μειωμένη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου και καρδιαγγειακών νοσημάτων. “Ο θερμιδικός περιορισμός, η μείωση δηλαδή της θερμιδικής πρόσληψης κατά 10% ως 40%, χωρίς ωστόσο εκπτώσεις στα θρεπτικά συστατικά, έχει αποδειχτεί ότι έχει σημαντικά και διαρκή αποτελέσματα στην υγεία και στη διάρκεια ζωής σε διάφορους οργανισμούς”, σημείωσε. Αυτός δεν είναι εύκολο να υιοθετηθεί, γεγονός που οδήγησε στην ανάπτυξη της διαλείπουσας νηστείας. Υπάρχουν ωστόσο επιπλοκές και με τον θερμιδικό περιορισμό και με την διαλείπουσα νηστεία. Διάφορες μελέτες δείχνουν μέχρι και μείωση της φαιάς ουσίας σε ομάδες με ακραία εφαρμογή θερμιδικού περιορισμού, ενώ υπαρκτός είναι και ο κίνδυνος διατροφικών διαταραχών.
Μιμητικά θερμιδικού περιορισμού
Για τον παραπάνω λόγο, ένα μέρος της επιστημονικής έρευνας έχει στραφεί στην ανάπτυξη φαρμάκων, με τα οποία θα μπορεί κάποιος να αποκομίσει τις θετικές επιδράσεις του θερμιδικού περιορισμού, χωρίς όμως να αναγκαστεί να ακολουθήσει δίαιτα και χωρίς τους κινδύνους επιπλοκών
“Τα μιμητικά θερμιδικού περιορισμού βρίσκονται σε επίπεδο έρευνας και δεν μπορούμε να τα προτείνουμε σήμερα”, διευκρινίζει στο iatronet.gr η κ.Κ άντζιου, προσθέτοντας πως τα αποτελέσματα των μελετών θα δείξουν την πραγματική αποτελεσματικότητά τους, σε ποια δοσολογία και για την αποκόμιση ποιου οφέλους.
Στα μιμητικά εντάσσονται μεταξύ άλλων η γλυκοζαμίνη, οι αναστολείς του SGLT2, η αστραγαλίνη, η χρυσίνη, η γενιστεϊνη, ενώ πολύ έντονη έρευνα γίνεται στη βιταμίνη Β3. Επίσης, οι πολυαμίνες, οι πολυφαινόλες (π.χ. ρεσβερατρόλη, κουρκουμίνη, κερσετίνη) έχουν δείξει ότι μπορεί να παρουσιάζουν οφέλη.
Άλλες κατηγορίες ουσιών
Παράλληλη έρευνα για ουσίες και φάρμακα που στοχεύουν σε διαφορετικούς μηχανισμούς γήρανσης γίνεται σε:
- Αντιοξειδωτικά, που μειώνουν τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου.
- Σενοθεραπευτικά (σενολυτικά και σεμομορφικά). “Βρίσκονται στο επίκεντρο έντονης έρευνας, πρόκειται να τα δούμε μπροστά μας”, σημειώνει η κ. Κάντζιου, συμπληρώνοντας πως «στα σενομορφικά αναμένονται αποτελέσματα από τη μεγάλη μελέτη ΤΑΜΕ στις ΗΠΑ σε σχέση με την επίδραση της μετφορμίμης (φθηνού, ευρέως χρησιμοποιούμενου αντιδιαβητικού φαρμάκου) στην επιβράδυνση της γήρανσης.
- Στόχευση εντερικού μικροβιώματος. “Δεν μπορούμε σήμερα να προτείνουμε μεταμόσχευση κοπράνων, μπορούμε όμως μέσω της διατροφής να στοχεύσουμε στη μικροχλωρίδα”, σημειώνει η γιατρός.
Γονιδιακή θεραπεία, stem cells, μετάγγιση πλάσματος
Η ιδέα της τροποποίησης του γονιδιώματος έχει φέρει επανάσταση στη θεραπευτική έρευνα και οι εφαρμογές της έχουν εξελιχθεί από τα ζώα στον άνθρωπο. Πολλά γονίδια έχουν αναγνωριστεί ως πιθανοί στόχοι για γονιδιακή θεραπεία με στόχο τη μακροζωία, Αυτά εμπλέκονται σε μονοπάτια σηματοδότησης που παίζουν ρόλο στη ρύθμιση του μεταβολισμού, του οξειδωτικού στρες και της φλεγμονής.
“Αυτά τα γονίδια είναι αυτά που κωδικοποιούν τις σιρτουίνες, μια οικογένεια πρωτεϊνών που παίζουν ρόλο στη ρύθμιση του μεταβολισμού, αυτά της τελομεράσης, το ένζυμου που διατηρεί τη βράχυνση των τελομερών, καθώς και η πρωτεϊνη klotho, ένα γονίδιο καταστολής της γήρανσης, του οποίου η σχέση με τη μακροζωία έχει αποδειχθεί”.
Αναφορικά με τα stem cells (μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα), oι μελέτες στοχεύουν σε: α) αφαίρεση των γηρασμένων κυττάρων με σενολυτικά β) αναζωογόνηση με μείωση της παραγωγής με αντιοξειδωτικά, γ) αντικατάσταση, αυτόλογη ή αλλογενή.
Τέλος, η μετάγγιση αίματος από νέα σε ηλικιωμένα άτομα με στόχο να αναγεννηθούν τα γηρασμένα κύτταρα, υπήρχε ως πεποίθηση από τις προϊστορικές περιόδους. Η πρακτική βρίσκει εφαρμογή σήμερα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον Αμερικανικό μεγιστάνα που αναζητεί το μυστικό της αιώνιας νεότητας με το αίμα του έφηβου γιου του. Η έρευνα βρίσκεται σε εξέλιξη και σε αυτό το πεδίο, παρά τα ηθικό και ιατρικά ζητήματα που ανακύπτουν.
Συμπερασματικά
“Οι εξελίξεις στην Ιατρική τρέχουν και δεν θα μπορούσε η αναζήτηση του ανθρώπου για την αιωνιότητα να μείνει εκτός των κύριων στόχων της”, υπογραμμίζει συνοψίζοντας η κ. Κάντζιου και καταλήγει: “Μέχρι τα δεδομένα να είναι αρκετά, ώστε η γήρανση και οι συνοδές ασθένειες να αποτελούν μια νόσο θεραπεύσιμη, πρέπει να επικεντρωθούμε σε μέτρα που στοχεύουν στην προώθηση της σωματικής δραστηριότητας, στην πρόσβαση σε υγιεινά τρόφιμα, στον θερμιδικό περιορισμό, στη διακοπή του καπνίσματος, στη μείωση της έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία και στο στρες και στις περιβαλλοντικές τοξίνες. Αυτά μπορούν να οδηγήσουν σε άμεση, μετρήσιμη βελτίωση στην υγεία μας και αύξηση του διαστήματος υγείας σε ηλικιωμένους, αλλά και στους νεότερους”.
Ειδήσεις υγείας σήμερα
Νέα μεγάλη επένδυση ετοιμάζει η Ζυθοποιία Μακεδονίας-Θράκης
Ερευνητές του Stanford ανέπτυξαν εξέταση αίματος για τον εντοπισμό του καρκίνου
Εντοπίστηκε βιολογική σχέση μεταξύ διαταραχής χρήσης κάνναβης και ψύχωσης
VIA: iatronet.gr
