Μέχρι την στιγμή ο στασιμοπληθωρισμός έπληξε τις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1970, πολλοί οικονομολόγοι δεν πίστευαν ότι αυτού του είδους η οικονομική κρίση ήταν δυνατή. Από τότε που ανέκαμψαν από τον στασιμοπληθωρισμό της δεκαετίας του 1970, η χώρα δεν έχει βιώσει ποτέ -ή δεν έχει πλησιάσει στο σημείο αυτό- άλλη ανάκαμψη – αν και ο στασιμοπληθωρισμός στην ιαπωνική οικονομία τη δεκαετία του 1990 απέδειξε ότι το φαινόμενο αυτό δεν είναι μοναδικό στην Αμερική.
Αν και κανείς πουθενά δεν χαίρεται για το ενδεχόμενο μιας ύφεσης, το σίγουρο είναι πως όποιος είναι μεγαλύτερος από 20 ετών σήμερα, έχει πιθανότατα ζήσει περισσότερες από μία.
Οι υφέσεις είναι σχετικά συχνές και ακολουθούν ένα προβλέψιμο μοτίβο. Σύμφωνα με την Kiplinger, εξάλλου, από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η αμερικανική οικονομία βιώνει ύφεση περίπου μία φορά κάθε 6,5 χρόνια, με μέσο χρόνο ανάκαμψης 11,1 μήνες.
Αυτό σημαίνει ότι οι οικονομολόγοι, παρά τον προφανή τρόμο τους για την αναφορά της λέξης, κατανοούν τις υφέσεις.
Ύφεση έναντι στασιμοπληθωρισμού
«Έχουμε περάσει ύφεση και στο παρελθόν», επισημαίνει στο Fast Company ο Kevin Matthews II, πρώην χρηματοοικονομικός σύμβουλος και ιδρυτής της εταιρείας χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης BuildingBread. «Έχουμε απαντήσεις για τις υφέσεις».
Ο στασιμοπληθωρισμός, από την άλλη πλευρά, δεν είναι φυσιολογικός. Και τώρα, η αμερικανική οικονομία αντιμετωπίζει την πρώτη σημαντική απειλή στασιμοπληθωρισμού από τη δεκαετία του 1970. Δυστυχώς, «ο στασιμοπληθωρισμός δεν έχει σαφή απάντηση», σύμφωνα με τον Matthews. «Είναι χειρότερος από την ύφεση».
Η ανησυχία αυτή επαναλήφθηκε από τον οικονομολόγο Adam Posen του Ινστιτούτου Peterson για τα Διεθνή Οικονομικά. Σε ομιλία του στις 15 Απριλίου 2025, ο Posen προέβλεψε ότι η αμερικανική οικονομία έχει 65% πιθανότητα να εισέλθει σε ύφεση. Αλλά τα χειρότερα νέα είναι ότι η κατάσταση θα μπορούσε να εξελιχθεί σε στασιμοπληθωριστική ύφεση, την οποία πιστεύει ότι η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ δεν είναι προετοιμασμένη να αντιμετωπίσει.
Από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η αμερικανική οικονομία βιώνει ύφεση περίπου μία φορά κάθε 6,5 χρόνια, με μέσο χρόνο ανάκαμψης 11,1 μήνες
Αντίθετες κατευθύνσεις
Ο Matthews περιγράφει τον στασιμοπληθωρισμό ως την οικονομία που κινείται προς δύο διαφορετικές κατευθύνσεις ταυτόχρονα. Από τη μία πλευρά είναι ο πληθωρισμός, όπου τα αγαθά και οι υπηρεσίες κοστίζουν περισσότερα χρήματα. Από την άλλη πλευρά είναι η επιβράδυνση της οικονομίας, όπου η υψηλή ανεργία οδηγεί σε μείωση των διακριτικών δαπανών.
Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την παραδοσιακή οικονομική πεποίθηση ότι ο πληθωρισμός και η ανεργία συνδέονται αντιστρόφως ανάλογα, όπως περιγράφεται από την καμπύλη Phillips. Σύμφωνα με αυτή την οικονομική θεωρία, η υψηλότερη ανεργία συμπίπτει με χαμηλότερο πληθωρισμό και το αντίστροφο.
Γι’ αυτό και ο στασιμοπληθωρισμός της δεκαετίας του 1970 αποτέλεσε έκπληξη – και γι’ αυτό οι οικονομολόγοι εξακολουθούν να διαφωνούν σχετικά με το τι ακριβώς τον προκαλεί. Αυτή τη φορά όμως, όλοι στρέφουν το κεφάλι τους προς μια και μόνο κατεύθυνση: τους δασμούς Τραμπ.
Ανωμαλία στην αγορά
Αν και ο στασιμοπληθωρισμός είναι ήδη σπάνιος, ο Matthews θεωρεί την τρέχουσα κατάστασή μας ως μια «περίεργη και μοναδική περίπτωση».
«Στη δεκαετία του 1970, ο στασιμοπληθωρισμός σχετιζόταν εν μέρει με το πετρέλαιο», λέει. «Ο ΟΠΕΚ, ο οποίος περιλάμβανε ένα σωρό διαφορετικές χώρες, ενώθηκε για να βλάψει οικονομικά τις ΗΠΑ». Το πετρελαϊκό εμπάργκο δεν ήταν η μόνη αιτία της οικονομικής κρίσης της δεκαετίας του 1970, αλλά ήταν μέρος του λόγου που οι καταναλωτές ένιωσαν τις επιπτώσεις του στασιμοπληθωρισμού από το 1973 έως το 1982 – ειδικά τις μεγάλες ουρές στην αντλία βενζίνης για τις οποίες μιλούσαν οι μεγαλύτεροι σε ηλικία στις ΗΠΑ.
Το 2025, είναι οι δασμοί του Τραμπ που προκαλούν τόσο πληθωρισμό όσο και στασιμότητα. « Αυτό είναι σε μεγάλο βαθμό ένα πρόβλημα που δημιουργήθηκε από τον άνθρωπο», εξηγεί ο Matthews. «Θεωρητικά, θα μπορούσαμε απλώς να μην έχουμε δασμούς και τα πράγματα θα επέστρεφαν στο φυσιολογικό».
Εκτός από το λάθος των δασμών του Τραμπ, η οικονομία παλεύει επίσης με το χάος του τρόπου με τον οποίο εφαρμόστηκαν αυτοί. «Οι δασμοί διακόπτονται και στη συνέχεια ξεδιαλύονται. Πηγαίνουν από το 10% στο 20% στο 104% σε ό,τι κι αν είναι μέχρι να τελειώσει αυτή η μέρα. Οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να προγραμματίσουν τις αγορές τους».
Με άλλα λόγια, ακόμη και αν ο πρόεδρος σταματούσε αμέσως τους δασμούς -κάτι που πιθανώς θα έβαζε τέλος στο φάσμα του στασιμοπληθωρισμού- η αβεβαιότητα και το χάος που έχουμε ήδη βιώσει θα εξακολουθούσαν να επηρεάζουν την οικονομία.
«Σε μια τέτοια εποχή, οι άνθρωποι δεν θέλουν να επενδύσουν στις Ηνωμένες Πολιτείες», διευκρινίζει ο Matthews. «Οι εταιρείες δεν ξέρουν πού να χτίσουν ή να επενδύσουν ή πόσους να προσλάβουν».
Η Fed
Γιατί η Fed δεν κάνει κάτι για να καταπνίξει τον πιθανό στασιμοπληθωρισμό εν τη γενέσει του; «Η Fed τεχνικά έχει μόνο έναν διακόπτη on και off», εξηγεί ο Matthews. «Το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να αυξήσει τα επιτόκια ή να τα μειώσει».
Σε περιόδους υψηλής ανεργίας και αργής οικονομικής ανάπτυξης, η Fed μπορεί να μειώσει τα επιτόκια για να ενθαρρύνει τις δαπάνες. Με χαμηλότερα επιτόκια, είναι φθηνότερη η αγορά πραγμάτων, γεγονός που μπορεί να συμβάλει στην τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο ο πρόεδρος Τραμπ επιτέθηκε στον επικεφαλής της τράπεζας, Τζερόμ Πάουελ, για την άρνησή του να μειώσει τα επιτόκια. Γιατί πιστεύει ότι η μείωση των επιτοκίων θα αποτρέψει την ύφεση.
«Κανονικά, όταν βλέπουμε τις τιμές να αυξάνονται λόγω του πληθωρισμού, η Fed αυξάνει τα επιτόκια για να σταματήσει τους ανθρώπους από το να ξοδεύουν», τονίζει ο Matthews. Τα υψηλότερα επιτόκια οδηγούν σε μείωση της ζήτησης, η οποία συμβάλλει στην επιβράδυνση του πληθωρισμού. Ενώ ο πληθωρισμός έχει ψυχρανθεί από την κορύφωσή του στο 8% το 2022, πολλοί οικονομολόγοι -συμπεριλαμβανομένου του Πάουελ- προειδοποιούν ότι οι εμπορικές πολιτικές του Trump θα δημιουργήσουν άλλη μια περίοδο πληθωρισμού.
Η μείωση των επιτοκίων δεν είναι μόνο άσκοπη μπροστά στον πληθωρισμό που προκαλείται από τους δασμούς, αλλά τα χαμηλότερα επιτόκια παραδοσιακά αυξάνουν τον πληθωρισμό. Επομένως, τα χαμηλότερα επιτόκια δεν θα βοηθούσαν. Από την άλλη πλευρά, αν η Fed αυξήσει τα επιτόκια, οι αγορές θα γίνουν ακόμη πιο ακριβές – πράγμα που παραδοσιακά επιβραδύνει την οικονομική ανάπτυξη και αυξάνει την ανεργία.
Όταν πρόκειται για στασιμοπληθωρισμό, τα χέρια της Fed είναι δεμένα και η αμερικανική οικονομία μπορεί να αντιμετωπίσει μια δύσκολη περίοδο.
VIA: https://www.ot.gr
