Σύνταξη – επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Μπριζόλα, πουρές πατάτας και επιδόρπια για αστροναύτες θα μπορούσαν σύντομα να αναπτυχθούν από μεμονωμένα κύτταρα στο διάστημα – εάν ένα πείραμα που εκτελεστεί σε τροχιά αποδειχθεί επιτυχές.
Ένα πρότζεκτ της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας (ESA) αξιολογεί τη βιωσιμότητα της καλλιέργειας των λεγόμενων εργαστηριακών τροφίμων στη χαμηλή βαρύτητα και την υψηλότερη ακτινοβολία σε τροχιά γύρω από τη γη και σε άλλους κόσμους.
Η ESA χρηματοδοτεί την έρευνα για τη διερεύνηση νέων τρόπων μείωσης του κόστους σίτισης ενός αστροναύτη, το οποίο μπορεί να ανέλθει μέχρι και σε 25000 δολ την ημέρα. Η ομάδα που συμμετέχει λέει ότι το πείραμα είναι ένα πρώτο βήμα για την ανάπτυξη μιας μικρής πιλοτικής μονάδας παραγωγής τροφίμων στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό σε δύο χρόνια.
Η τροφή που καλλιεργείται στο εργαστήριο θα είναι απαραίτητη για να πραγματοποιηθεί ο στόχος της NASA να κάνει την ανθρωπότητα ένα πολυπλανητικό είδος, ισχυρίζεται ο Δρ Aqeel Shamsul, Διευθύνων Σύμβουλος και ιδρυτής της Frontier Space με έδρα το Μπέντφορντ, η οποία αναπτύσσει την ιδέα με ερευνητές στο Imperial College του Λονδίνου. «Το όνειρό μας είναι να έχουμε εργοστάσια σε τροχιά και στη Σελήνη», είπε στο BBC News. «Πρέπει να δημιουργήσουμε εγκαταστάσεις παραγωγής εκτός γης, αν θέλουμε να παρέχουμε την υποδομή που θα επιτρέψει στους ανθρώπους να ζουν και να εργάζονται στο διάστημα».
Τα τρόφιμα που παρασκευάζονται στο εργαστήριο περιλαμβάνουν την καλλιέργεια συστατικών τροφίμων, όπως πρωτεΐνες, λίπος και υδατάνθρακες σε δοκιμαστικούς σωλήνες και τρυβλια και στη συνέχεια την επεξεργασία τους για να φαίνονται και να έχουν γεύση κανονικού φαγητού.
Το κοτόπουλο που καλλιεργείται στο εργαστήριο πωλείται ήδη στις ΗΠΑ και τη Σιγκαπούρη και η μπριζόλα αναμένει έγκριση στο Ηνωμένο Βασίλειο και το Ισραήλ. Οι ερευνητές ισχυρίζονται ότι στη γη θα υπάρξουν περιβαλλοντικά οφέλη σε σχέση με τις παραδοσιακές μεθόδους παραγωγής γεωργικών τροφίμων, όπως λιγότερη χρήση γης και μειωμένες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Όμως στο διάστημα ο πρωταρχικός παράγοντας είναι η μείωση του κόστους.
Οι ερευνητές κάνουν το πείραμα επειδή κοστίζει τόσο πολύ η αποστολή τροφής στους αστροναύτες στον ISS – έως και 25000 δολ ανά αστροναύτη την ημέρα.
Η NASA, άλλες διαστημικές υπηρεσίες και εταιρείες του ιδιωτικού τομέα σχεδιάζουν να έχουν μακροχρόνια παρουσία στη Σελήνη, σε διαστημικούς σταθμούς σε τροχιά και ίσως μια μέρα στον Άρη. Αυτό θα σημαίνει αποστολή τροφής για δεκάδες και τελικά εκατοντάδες αστροναύτες που ζουν και εργάζονται στο διάστημα – κάτι που θα ήταν απαγορευτικά ακριβό αν η μεταφορά γινόταν με πυραύλους, σύμφωνα με τον Δρ Shamsul. «Η καλλιέργεια τροφής στο διάστημα θα είχε πολύ πιο νόημα», λέει.
«Θα μπορούσαμε να ξεκινήσουμε απλά με πουρέ πατάτας ενισχυμένο με πρωτεΐνες και μετά να επεκταθούμε σε πιο σύνθετα τρόφιμα που θα μπορούσαμε να τα καλλιεργήσουμε στο διάστημα.
Όμως μακροπρόθεσμα θα μπορούσαμε να βάλουμε τα συστατικά που καλλιεργούνται στο εργαστήριο σε έναν τρισδιάστατο εκτυπωτή και να εκτυπώσουμε ό,τι επιθυμούμε στον διαστημικό σταθμό, όπως πχ μια μπριζόλα!», προσθέτει.
«Αυτο δεν είναι πλέον θέμα επιστημονικής φαντασίας», λεει ο Δρ Shamsul, καθώς επιδεικνύει μια εγκατάσταση που ονομάζεται βιοαντιδραστήρας, στο Bezos Center for Sustainable Proteins του Imperial College στο Λονδίνο. Ενα παρασκεύασμα χρώματος τούβλου που αναβλύζει σε έναν δοκιμαστικό σωλήνα. Η διαδικασία είναι γνωστή ως ζύμωση ακριβείας, η οποία είναι σαν τη ζύμωση που χρησιμοποιείται για την παρασκευή μπύρας, αλλά διαφορετική: η λέξη «ακρίβεια» είναι μια άλλη λέξη για το γενετικά τροποποιημένο». Σε αυτή την περίπτωση, ένα γονίδιο έχει προστεθεί στη μαγιά για να παράγει επιπλέον βιταμίνες.
Όλα τα είδη συστατικών μπορούν να παραχθούν με αυτόν τον τρόπο, σύμφωνα με τον Δρ Rodrigo Ledesma-Amaro, Διευθυντή του Κέντρου Bezos. «Μπορούμε να καλλιεργήσουμε όλα τα στοιχεία για να φτιάξουμε φαγητό.
Για παράδειγμα, πρωτεΐνες, λίπη, υδατάνθρακες, ίνες και αυτά μπορούν να συνδυαστούν για να παρασκευάσουμε διαφορετικά πιάτα», λέει υπερήφανα.
Μια πολύ μικρότερη και απλούστερη έκδοση του βιοαντιδραστηρα έχει σταλεί στο διάστημα με έναν πύραυλο SpaceX Falcon 9 ως μέρος της αποστολής της ESA. Υπάρχουν πολλά δεδομένα ότι τα τρόφιμα μπορούν να αναπτυχθούν με επιτυχία από κύτταρα στη Γη, αλλά μπορεί η διαδικασία να επαναληφθεί στην έλλειψη βαρύτητας και την υψηλότερη ακτινοβολία του διαστήματος;
Οι Δρ Ledesma-Amaro και Shamsul έχουν στείλει μικρές ποσότητες από το παρασκεύασμα μαγιάς σε τροχιά γύρω από τη Γη σε έναν μικρό κυβικο δορυφόρο στο πρώτο εμπορικό διαστημόπλοιο της Ευρώπης, το Phoenix. Εάν όλα πάνε καλά, θα περιφερθεί γύρω από τη Γη για περίπου τρεις ώρες πριν πέσει πίσω στη Γη στα ανοιχτά της Πορτογαλίας. Το σκάφος θα περισυλλεγεί από ένα πλοίο ανάκτησης και θα σταλεί πίσω στο εργαστήριο στο Λονδίνο για να εξεταστεί.
Τα δεδομένα που θα συγκεντρωθούν θα πληροφορήσουν την κατασκευή ενός μεγαλύτερου, καλύτερου βιοαντιδραστήρα τον οποίο οι επιστήμονες θα στείλουν στο διάστημα το επόμενο έτος, σύμφωνα με τον Δρ Ledesma-Amaro. Το πρόβλημα, ωστόσο, είναι ότι το παρασκεύασμα με χρώμα τούβλου το οποίο ξεραίνεται και μετατρέπεται σε σκόνη, δεν δείχνει πολύ νόστιμο – ακόμη λιγότερο από το παγωμένο φαγητό που πρέπει να αντέχουν επί του παρόντος οι αστροναύτες.
Εκεί παρεμβαίνει ο σεφ του Imperial College. Ο Jakub Radzikowski είναι ο σχεδιαστής γαστρονομικής εκπαίδευσης που έχει αναλάβει να μετατρέψει τη χημεία σε κουζίνα.
Δεν του επιτρέπεται να χρησιμοποιεί συστατικά που καλλιεργούνται στο εργαστήριο για να φτιάχνει πιάτα για ανθρώπους ακόμα, επειδή εκκρεμεί η ρυθμιστική έγκριση – όμως κάνει προεργασια. Προς το παρόν, αντί για συστατικά που καλλιεργούνται στο εργαστήριο, ο Jakub χρησιμοποιεί άμυλο και πρωτεΐνες από φυσικούς μύκητες για να αναπτύξει τις συνταγές του. Λέει ότι όλα τα είδη πιάτων θα είναι δυνατά, μόλις πάρει το πράσινο φως να χρησιμοποιήσει συστατικά που καλλιεργούνται στο εργαστήριο.
«Θέλουμε να δημιουργήσουμε φαγητό που είναι οικείο στους αστροναύτες που προέρχονται από διάφορα μέρη του κόσμου, ώστε να μπορεί να προσφέρει άνεση. Μπορούμε να δημιουργήσουμε οτιδήποτε από γαλλικά, κινέζικα, ινδικά. Θα είναι δυνατή η αναπαραγωγή κάθε είδους κουζίνας στο διάστημα».
Σήμερα, ο Jakub δοκιμάζει για χάρη του BBC, μια νέα συνταγή με πικάντικα ζυμαρικά και σάλτσα ντιπ. Η αρχιγευσιγνώστρια είναι κάποια πολύ ικανή: η Helen Sharman, πρωτη αστροναύτης του Ηνωμένου Βασιλείου, η οποία έχει επίσης διδακτορικό στη χημεία.
Η Sherman δοκιμάζει τα αχνιστά ζυμαρικά. Η γνώμη της: «Είναι απολύτως υπέροχα!
Παίρνεις μια πολύ δυνατή έκρηξη γεύσης. Είναι πραγματικά νόστιμο και δεν μπορείς σταματήσεις να το τρως», λέει η ίδια.
«Θα ήθελα πολύ να είχα κάτι τέτοιο όταν ήμουν στο διάστημα, όπου είχα μόνο τροφή μεγάλης διάρκειας: κονσέρβες, λυοφιλοποιημένα πακέτα, σωλήνες με κρεμοειδή. Ήταν ωραία, αλλά όχι νόστιμα» Η πιο σημαντική παρατήρηση της Δρ Sharman πάντως αφορά την επιστήμη. «Τα τρόφιμα που καλλιεργούνται στο εργαστήριο», λεει, «θα μπορούσαν ενδεχομένως να είναι καλύτερα για τους αστροναύτες, καθώς και να μειώσουν το κόστος στα επίπεδα που απαιτούνται για να καταστεί βιώσιμος ο μακροπρόθεσμος εποικισμός εκτός γης.
Έρευνα στον ISS έδειξε ότι η βιοχημεία των σωμάτων των αστροναυτών αλλάζει κατά τη διάρκεια διαστημικών αποστολών μεγάλης διάρκειας: η ορμονική τους ισορροπία και τα επίπεδα σιδήρου τους αλλάζουν και χάνουν ασβέστιο από τα οστά τους. Οι αστροναύτες λαμβάνουν συμπληρώματα για να το αντισταθμίσουν, αλλά τα τρόφιμα που καλλιεργούνται στο εργαστήριο θα μπορούσαν κατ’ αρχήν να τροποποιηθούν ώστε να ενσωματώσουν τα επιπλέον συστατικά που χρειάζονται, πιστεύει η Δρ Sharman. «Οι αστροναύτες τείνουν να χάνουν βάρος καθώς δεν τρώνε τόσο πολύ επειδή δεν έχουν την ποικιλία και το ενδιαφέρον για τη τροφή τους», λέει.
«Έτσι, οι αστροναύτες μπορεί να είναι πιο ανοιχτοί στο να σιτιστούν με κάτι που έχει μαγειρευτεί από την αρχή και να έχουν την αίσθηση ότι τρώνε πραγματικά νόστιμο και υγιεινό φαγητό», καταλήγει.
Πηγή: BBC News
VIA: Zougla.gr
