Ανώτατος αξιωματούχος του ΝΑΤΟ προειδοποιεί ότι εάν οι ευρωπαϊκές χώρες δεν κινητοποιηθούν άμεσα, το πεδίο του Διαστήματος θα περάσει στα χέρια ισχυρών παικτών όπως ο Έλον Μασκ, αλλά και κυβερνήσεων όπως της Κίνας και της Ρωσίας. Όπως δήλωσε στο POLITICO ο Ναύαρχος του NATO, Πιερ Βαντιέ, δεν μπορεί να υπάρξει ουσιαστική ευρωπαϊκή κυριαρχία χωρίς στρατηγική παρουσία στο Διάστημα. Τόνισε ότι έχει έρθει η στιγμή οι Ευρωπαίοι να αναλάβουν πρωτοβουλίες και να ενισχύσουν τις δυνατότητές τους, καθώς ακόμα και οι ίδιοι οι Αμερικανοί ενθαρρύνουν πλέον την Ευρώπη να σταθεί με περισσότερη αυτονομία σε τέτοιους κρίσιμους τομείς.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία κατέδειξε πόσο σημαντικά είναι τα διαστημικά συστήματα για τις επικοινωνίες και τη συλλογή πληροφοριών στο πεδίο των επιχειρήσεων. Την ίδια στιγμή, ανέδειξε και την εξάρτηση της Ευρώπης από τις ΗΠΑ, καθώς επί του παρόντος βασίζεται κυρίως στη SpaceX, ενώ το ευρωπαϊκό εναλλακτικό σύστημα IRIS² δεν αναμένεται να είναι έτοιμο πριν το 2030. Παράλληλα, το Διάστημα εξελίσσεται σταδιακά σε περιοχή αυξανόμενης έντασης. Η Διοίκηση Διαστήματος των ΗΠΑ το χαρακτήρισε πρόσφατα «έντονα ανταγωνιστικό στρατηγικό περιβάλλον», αναφέροντας ειδικά την Κίνα και τη Ρωσία. Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, εξέφρασε επίσης ανησυχίες για ενδεχόμενη ανάπτυξη πυρηνικών όπλων από τη Μόσχα σε τροχιά.
Ο Βαντιέ ανέφερε στο POLITICO ότι ήδη βλέπουμε χώρες να πειραματίζονται με όπλα για το Διάστημα, είτε πρόκειται για συστήματα παρεμβολής και καταστροφής δορυφόρων είτε για βομβαρδιστικά όπλα που μπορούν να τεθούν σε τροχιά και να ενεργοποιηθούν με εντολή. Η Ευρώπη, υποστήριξε, οφείλει να παρακολουθεί στενά τέτοιες εξελίξεις και να είναι έτοιμη να αντιδράσει, χτίζοντας παράλληλα ανθεκτικότητα απέναντι σε προσπάθειες αποσταθεροποίησης.
Οι τεχνολογικές αλλαγές φέρνουν και ανάγκη για αλλαγές στο επιχειρηματικό μοντέλο. Ο Βαντιέ επισημαίνει ότι η πλειονότητα των διαστημικών υποδομών είναι πλέον διπλής χρήσης – εξυπηρετούν τόσο στρατιωτικούς όσο και πολιτικούς σκοπούς. Για να χτιστεί πραγματική ανθεκτικότητα, οι χώρες δεν μπορούν να βασίζονται αποκλειστικά σε ακριβούς, μεγάλους γεωστατικούς δορυφόρους. Χρειάζονται και μικρότεροι δορυφόροι σε χαμηλή τροχιά, που κοστίζουν πολύ λιγότερο (περίπου 100.000 με 150.000 δολάρια), σε σύγκριση με τα 300 έως 400 εκατομμύρια που απαιτούν οι γεωστατικοί. Είναι επίσης ευκολότεροι και φθηνότεροι στην εκτόξευση.
Η Ευρώπη έχει ισχυρή παράδοση στις «κλασικές» δορυφορικές τεχνολογίες, με εταιρείες όπως η ArianeGroup να διατηρούν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Όμως, στον ταχέως αναπτυσσόμενο τομέα του New Space, όπου δραστηριοποιούνται νεότερες εταιρείες με ευέλικτα μοντέλα, η SpaceX κυριαρχεί – κυρίως λόγω της δυνατότητάς της να μειώνει το κόστος εκτόξευσης χάρη στους επαναχρησιμοποιούμενους πυραύλους. Ο Βαντιέ θέτει ευθέως το ερώτημα: πρέπει οι Ευρωπαίοι να αλλάξουν μοντέλο; Αν όχι, κινδυνεύουν να μείνουν εκτός αγοράς.
Σήμερα, η Ευρώπη απέχει από το επίκεντρο των εξελίξεων στο Διάστημα, και αυτό λειτουργεί ανασταλτικά. Όσον αφορά στις υπηρεσίες –είτε στρατιωτικές είτε εμπορικές– η ήπειρος καταλήγει συχνά να καταφεύγει στις Ηνωμένες Πολιτείες. Παρότι υπάρχουν ευρωπαϊκές προσπάθειες για είσοδο στον νέο αυτό τομέα, η πρόοδος είναι περιορισμένη. Ενδεικτικά, ο πρώτος πύραυλος της γερμανικής Isar Aerospace εξερράγη λίγα δευτερόλεπτα μετά την εκτόξευση από τη Νορβηγία, ενώ η νορβηγική Kongsberg χρειάστηκε τη βοήθεια της SpaceX για να θέσει σε τροχιά τον πρώτο της δορυφόρο.
Για να αλλάξει αυτή η εικόνα, ο Βαντιέ πρότεινε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ένα νέο θεσμικό πλαίσιο: έναν Ευρωπαϊκό Νόμο Άμυνας που θα δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη τεχνολογιών διπλής χρήσης από ευρωπαϊκές startups. Αυτό, όπως εξήγησε, προϋποθέτει ξεκάθαρους κανόνες, κίνητρα και σταθερό φορολογικό περιβάλλον. Επιπλέον, στηρίζει την πρόταση των ΗΠΑ για δημιουργία μιας ευρωπαϊκής διαστημικής «αγοράς υπηρεσιών», κατά τα πρότυπα του Joint Commercial Operations των ΗΠΑ, ώστε το ΝΑΤΟ να έχει πρόσβαση σε εμπορικές τεχνολογίες για επίγνωση του διαστημικού χώρου και στρατιωτική επιχειρησιακή πληροφόρηση.
Ο ρόλος του ΝΑΤΟ στο Διάστημα ενισχύεται, όμως χρειάζεται καλύτερος συντονισμός μεταξύ των κρατών-μελών. Όπως εξηγεί ο Βαντιέ, στόχος είναι να δημιουργηθεί ένα κοινό σύστημα παρακολούθησης και κατανόησης των γεγονότων στο Διάστημα, ώστε η Συμμαχία να μπορεί να αντιδρά με ενιαία στρατηγική. Αυτή η συλλογική προσέγγιση –το λεγόμενο attribution– έχει μεγαλύτερη πολιτική ισχύ από ό,τι μια μεμονωμένη αντίδραση εκ μέρους, π.χ., μόνο της Γαλλίας ή των ΗΠΑ.
Πέρα από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Γαλλία, χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιταλία, η Νορβηγία, ο Καναδάς και η Γερμανία διατηρούν επίσης σημαντικές δυνατότητες στον διαστημικό τομέα. Το ΝΑΤΟ αναγνώρισε επίσημα το Διάστημα ως ξεχωριστό επιχειρησιακό πεδίο μόλις το 2019. Ωστόσο, οι πιο πρόσφατοι στόχοι ανάπτυξης ικανοτήτων δίνουν ακόμη μικρότερη έμφαση στο Διάστημα σε σύγκριση με την ξηρά, τη θάλασσα ή τον αέρα. Ο Βαντιέ επισημαίνει ότι πριν καθοριστούν νέοι στόχοι, πρέπει πρώτα να υπάρξει πλήρης καταγραφή των δυνατοτήτων και των ελλείψεων σε κάθε κράτος-μέλος.
Όπως λέει, οι χώρες θα μπορούσαν είτε να μοιραστούν τα απαιτούμενα μέσα είτε να ζητήσουν από το ΝΑΤΟ να τα αποκτήσει για λογαριασμό τους, με τη μορφή υπηρεσιών. Οι συζητήσεις αυτές θα πάρουν χρόνο, αλλά αναμένονται με ενδιαφέρον στους επόμενους γύρους του αμυντικού σχεδιασμού. Δεν αποκλείεται να εξεταστούν και μοντέλα με κοινή ιδιοκτησία για στρατιωτικές υποδομές, όπως οι δορυφορικές επικοινωνίες. Παρ’ όλα αυτά, ο Βαντιέ δεν πιστεύει ότι η ερχόμενη Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη θα δώσει μεγάλη έμφαση στο Διάστημα. Όπως δήλωσε στο POLITICO, η βασική ατζέντα της συνόδου θα επικεντρωθεί πιθανότατα στην πρόταση για αύξηση των αμυντικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ. «Θα ήταν θετικό να υπάρξει αναφορά στο Διάστημα», σημείωσε, «αλλά μάλλον δεν είμαστε ακόμη εκεί».
VIA: InfoCom.gr
