«Σε φοβάται περισσότερο από ό,τι το φοβάσαι εσύ»… Μια φράση κλισέ που χρησιμοποιούν οι γονείς στα παιδιά τους όταν τρομάζουν με τις αράχνες. Αυτό το επιχείρημα είναι λίγο πιο δύσκολο να το πιστέψει κανείς για τους καρχαρίες, δεδομένης της τρομακτικής εμφάνισης και του χαρακτηρισμού «φονιάς» που τους δίνουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Αλλά οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι – όπως τα φίδια και οι αράχνες – οι καρχαρίες μερικές φορές δαγκώνουν τους ανθρώπους ευρισκόμενοι σε αυτοάμυνα.
«Τα αμυντικά δαγκώματα καρχαριών σε ανθρώπους -μια αντίδραση στην αρχική ανθρώπινη επιθετικότητα- είναι μια πραγματικότητα. Το ζώο δεν πρέπει να θεωρείται υπεύθυνο ή υπαίτιο όταν συμβαίνουν», λέει ο δρ Έρικ Κλουά, συγγραφέας της νέας μελέτης που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Frontiers in Conservation Science.
Είναι η πρώτη φορά που καταγράφεται αυτοάμυνα των καρχαριών
«Αυτά τα δαγκώματα είναι απλώς μια εκδήλωση του ενστίκτου επιβίωσης και η ευθύνη για το περιστατικό πρέπει να αντιστραφεί», σύμφωνα με τον Κλουά, ειδικό σε θέματα καρχαριών και ερευνητή στο Université PSL στο Παρίσι.
Τι κάνει έναν καρχαρία να δαγκώσει σε αυτοάμυνα;
Πρώτον, οι επιθέσεις καρχαριών είναι σπάνιες, καθώς συμβαίνουν μόνο 100 περίπου φορές το χρόνο. Μόλις το 10% είναι θανατηφόρο (στατιστικά) και είναι πιο πιθανό να πεθάνετε από ατύχημα με μηχανή του γκαζόν.
Για να κατανοήσουν περισσότερα για τα κίνητρα των δαγκωμάτων των καρχαριών οι ερευνητές επικεντρώθηκαν στα χωρικά ύδατα της Γαλλικής Πολυνησίας.
Αυτή η ζώνη των 5,5 εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων φιλοξενεί περισσότερα από 30 είδη καρχαριών και έχει χαρακτηριστεί καταφύγιο καρχαριών από το 2006, γεγονός που την καθιστά ιδανικό μέρος για τη μελέτη της συμπεριφοράς του παντοδύναμου θηρευτή.
Η ομάδα χρησιμοποίησε δεδομένα δαγκωμάτων καρχαριών που συλλέχθηκαν συστηματικά τα τελευταία 60 χρόνια στη Γαλλική Πολυνησία για να εντοπίσει δαγκώματα αυτοάμυνας σε ανθρώπους. Έψαξαν για περιστατικά όπου οι καρχαρίες δάγκωσαν ως απάντηση σε επιθετικές ανθρώπινες ενέργειες, όπως το ψάρεμα με καμάκι ή οι προσπάθειες να αρπάξουν τον καρχαρία.
Σε αντίθεση με τα δαγκώματα με «κίνητρο την τροφή», οι καρχαρίες που ενεργούν σε αυτοάμυνα δαγκώνουν γενικά επανειλημμένα και αφήνουν επιφανειακά, μη θανατηφόρα τραύματα, αναφέρει . Αυτή η χαμηλότερου βαθμού βία ταιριάζει με το είδος των δαγκωμάτων με κίνητρο την άμυνα που προκαλούν αρπακτικά και μεγάλα πουλιά, σημειώνουν οι ερευνητές.
Πόσο συχνά είναι τα δαγκώματα καρχαριών με σκοπό την αυτοάμυνα;
Μεταξύ 2009 και 2023, καταγράφηκαν 74 δαγκώματα στη Γαλλική Πολυνησία. Τέσσερα από αυτά είχαν πιθανότατα ως κίνητρο την αυτοάμυνα, σύμφωνα με τη μελέτη. Η συλλογή αυτών των δεδομένων σε παγκόσμια κλίμακα είναι δύσκολη, αλλά οι ερευνητές έκαναν μια αρχή εφαρμόζοντας την προσέγγισή τους στο Global Shark Attack Files, το οποίο καταγράφει σχεδόν 7.000 δαγκώματα από το 1863.
Αυτή η βάση δεδομένων κατηγοριοποιεί τα δαγκώματα ως «προκλητά» ή «απρόκλητα». Οι ερευνητές επικεντρώθηκαν στις πρώτες περιπτώσεις και στα δαγκώματα που συνδέονται με δραστηριότητες που θα μπορούσαν να φέρουν τους ανθρώπους κοντά σε καρχαρίες.
Διαπίστωσαν ότι 322 δαγκώματα θα μπορούσαν να έχουν ως κίνητρο την αυτοάμυνα, ποσοστό που προσεγγίζει το ποσοστό (περίπου 5%) των δαγκωμάτων αυτοάμυνας που έχουν καταγραφεί στη Γαλλική Πολυνησία,
«Πρέπει να λάβουμε υπόψη μας την όχι πολύ διαισθητική ιδέα ότι οι καρχαρίες είναι πολύ προσεκτικοί απέναντι στους ανθρώπους και γενικά τους φοβούνται», λέει ο Κλουά.
Όταν οι καρχαρίες βρίσκονται σε αυτοάμυνα μπορεί να χρησιμοποιήσουν δυσανάλογη δύναμη και να προκαλέσουν μεγαλύτερη ζημιά…
«Η δυσανάλογη αντίδραση των καρχαριών είναι πιθανότατα η άμεση κινητοποίηση του ενστίκτου της επιβίωσής τους», υποστηρίζει ο Κλουά.
Πώς μπορείτε να αποφύγετε το δάγκωμα από καρχαρία;
Για να αποφευχθεί το δάγκωμα από καρχαρία οι άνθρωποι πρέπει να αποφεύγουν κάθε δραστηριότητα που θα μπορούσε να θεωρηθεί επιθετική, συμβουλεύουν οι ερευνητές.
«Μην αλληλεπιδράτε σωματικά με έναν καρχαρία, ακόμη και αν αυτός φαίνεται ακίνδυνος ή βρίσκεται σε κίνδυνο. Μπορεί ανά πάσα στιγμή να το θεωρήσει αυτό ως επίθεση και να αντιδράσει», προειδοποιεί ο επιστήμονας.
«Πρόκειται για δυνητικά επικίνδυνα ζώα και το να μην τα αγγίζουμε δεν είναι μόνο σοφό, αλλά και ένδειξη σεβασμού που τους οφείλουμε».
Η γνώση των παράκτιων καρχαριών είναι επίσης σημαντική. Για ορισμένα είδη, όπως ο γκρίζος υφαλοκαρχαρίας, ο άνθρωπος που απλώς εισβάλλει στο χώρο του είναι πιθανό να ενεργοποιήσει το ένστικτο της επιβίωσής του.
Επανεξέταση της άποψής μας για τις επιθέσεις καρχαριών
«Η ύπαρξη δαγκωμάτων αυτοάμυνας … θέτει υπό αμφισβήτηση την πρακτική να χαρακτηρίζονται όλα τα δαγκώματα καρχαριών ως επιθέσεις», καταλήγουν οι ερευνητές.
Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης παίζουν καθοριστικό ρόλο σε αυτή την αντίληψη. Τον Απρίλιο του 2016, για παράδειγμα, οι αναφορές σχετικά με ένα περιστατικό στο οποίο ενεπλάκησαν δύο ψαράδες από την Πολυνησία, οι οποίοι ήταν επιθετικοί σε έναν γκρίζο υφαλοκαρχαρία, είχαν όλες τη λέξη «επίθεση» στους τίτλους.
VIA: in.gr
