Κίνδυνος Καρκίνου από Εστίες Αερίου στο Σπίτι

Νέα ανησυχητική μελέτη αποκαλύπτει τους αόρατους κινδύνους του μαγειρέματος με φυσικό αέριο

Το μαγείρεμα με εστίες αερίου αποτελεί καθημερινή πρακτική για εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Ωστόσο, νέα έρευνα από το Πανεπιστήμιο Στάνφορντ κρούει τον κώδωνα του κινδύνου: η καύση φυσικού αερίου σε εσωτερικούς χώρους μπορεί να απελευθερώσει βενζόλιο, ένα καρκινογόνο αέριο το οποίο σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) κατατάσσεται στην Κατηγορία 1 καρκινογόνων ουσιών (WHO, 2024).

Τι είναι το βενζόλιο και γιατί είναι επικίνδυνο;

Το βενζόλιο είναι μια πτητική οργανική ένωση (VOC) που παράγεται κατά την ατελή καύση υδρογονανθράκων, όπως το φυσικό αέριο και το προπάνιο. Έχει αποδεδειγμένα συσχετιστεί με σοβαρές ασθένειες, όπως:

• Λευχαιμία και άλλες μορφές καρκίνου του αίματος

• Αναπνευστικά προβλήματα, ειδικά σε παιδιά και ηλικιωμένους

• Ορμονικές διαταραχές και βλάβες στο αναπαραγωγικό σύστημα

Σύμφωνα με την Εθνική Υπηρεσία Τοξικών Ουσιών των ΗΠΑ (ATSDR), ακόμα και η μακροχρόνια έκθεση σε μικρές ποσότητες βενζολίου μπορεί να είναι επιβλαβής (ATSDR, 2023).

Τα ευρήματα της μελέτης του Πανεπιστημίου Στάνφορντ

Επιστήμονες από το Stanford Doerr School of Sustainability χρησιμοποίησαν το προηγμένο εργαλείο προσομοίωσης CONTAM για να αναλύσουν την ποιότητα αέρα σε 24 τυπικές κατοικίες στις ΗΠΑ. Το μοντέλο μέτρησε τα επίπεδα βενζολίου μετά από τυπική χρήση εστιών αερίου, με ή χωρίς αερισμό.

Σημαντικά σημεία της έρευνας:

• Σε κακώς αεριζόμενες κουζίνες, οι συγκεντρώσεις βενζολίου ξεπέρασαν τα 3 ppb (μέρη στο δισεκατομμύριο) — υπερβαίνοντας το όριο ασφαλείας της California EPA που είναι 1 ppb (OEHHA, 2023)

• Οι παιδικοί οργανισμοί απορροφούν περισσότερες τοξίνες λόγω του μικρότερου μεγέθους και της αυξημένης αναπνευστικής δραστηριότητας

• Ο καρκινικός κίνδυνος για τα παιδιά είναι 1,85 φορές υψηλότερος σε σχέση με τους ενήλικες σε συνθήκες ανεπαρκούς αερισμού

Περίπου 47 εκατομμύρια νοικοκυριά στις ΗΠΑ χρησιμοποιούν φυσικό αέριο ή προπάνιο για το μαγείρεμα, εκθέτοντας εκατομμύρια ανθρώπους σε αυτή την αόρατη απειλή.

Ποιες κατοικίες είναι πιο ευάλωτες;

Πώς μπορείτε να προστατευτείτε;

Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι ο πλήρης αποκλεισμός της καύσης φυσικού αερίου είναι η μόνη λύση που εξαλείφει τον κίνδυνο. Ωστόσο, υπάρχουν και ενδιάμεσα μέτρα:

✅ 1. Επιλέξτε ηλεκτρικές ή επαγωγικές εστίες

Οι επαγωγικές εστίες δεν απελευθερώνουν επιβλαβείς χημικές ενώσεις, είναι ενεργειακά αποδοτικές και μειώνουν στο μηδέν την έκθεση στο βενζόλιο (Harvard T.H. Chan School of Public Health, 2023).

✅ 2. Χρησιμοποιήστε απορροφητήρες με εξαγωγή προς τα έξω

Οι εσωτερικοί ανακυκλούμενοι απορροφητήρες είναι ανεπαρκείς. Χρειάζεστε εξωτερικούς απορροφητήρες υψηλής απόδοσης, ιδανικά με φίλτρα ενεργού άνθρακα.

✅ 3. Ανοίξτε παράθυρα και αερίστε καλά

Ένα καλά αεριζόμενο περιβάλλον μπορεί να μειώσει τα επίπεδα βενζολίου έως και κατά 99%. Ωστόσο, σε οικίες με μεγάλες εκπομπές, ο κίνδυνος παραμένει υψηλός.

Πόσο σοβαρό είναι το πρόβλημα σε αριθμούς;

Η ανάλυση του Στάνφορντ εκτιμά ότι η έκθεση σε βενζόλιο από τη χρήση εστιών αερίου:

• Μπορεί να ευθύνεται για έως και 69 νέες περιπτώσεις λευχαιμίας κάθε χρόνο

• Επηρεάζει άμεσα περίπου 6,3 εκατομμύρια ανθρώπους που ζουν σε κατοικίες με τις υψηλότερες εκπομπές

• Οι επιπτώσεις είναι αθροιστικές — δηλαδή όσο περισσότερο χρησιμοποιείτε τις εστίες αερίου, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος

Παγκόσμιες επιπτώσεις: Δεν είναι μόνο πρόβλημα των ΗΠΑ

Αν και η μελέτη επικεντρώθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι επιπτώσεις αφορούν και χώρες όπως η Ελλάδα, όπου μεγάλο ποσοστό κατοικιών, ειδικά σε αστικά κέντρα, βασίζεται σε φυσικό αέριο για το μαγείρεμα.

Η έλλειψη συστημάτων εξαγωγής σε πολλές ελληνικές πολυκατοικίες, σε συνδυασμό με κλειστά παράθυρα το χειμώνα, μπορεί να επιδεινώσει την έκθεση των πολιτών στο βενζόλιο.

Τελικές σκέψεις: Ώρα για αλλαγή στην κουζίνα σας

Η μετάβαση σε ασφαλέστερες τεχνολογίες μαγειρέματος είναι ζήτημα δημόσιας υγείας. Το κόστος για μια επαγωγική εστία μπορεί να φαίνεται υψηλό στην αρχή, αλλά η επένδυση αυτή προστατεύει την υγεία των παιδιών σας, μειώνει τους καρκινογόνους ρύπους, και είναι συμβατή με τη βιώσιμη ενεργειακή μετάβαση.

Η κουζίνα μπορεί να είναι η καρδιά του σπιτιού, αλλά δεν πρέπει να είναι και η πηγή κινδύνου.

Προτεινόμενοι πόροι:

• Stanford News: Gas stoves emit cancer-causing benzene

• EPA: Benzene Toxicity Profile

• California OEHHA Benzene Facts

• Harvard Public Health: Gas Stove Pollution

Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)

Πόσο επικίνδυνες είναι οι εστίες αερίου;

Οι εστίες αερίου εκπέμπουν βενζόλιο, ένα καρκινογόνο αέριο που σχετίζεται με λευχαιμία και άλλες σοβαρές παθήσεις. Η έκθεση αυξάνεται σε σπίτια με κακό αερισμό και συχνή χρήση της κουζίνας. Η αθροιστική έκθεση μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνια προβλήματα υγείας.

Ποιες εναλλακτικές υπάρχουν αντί για εστίες αερίου;

Η πιο ασφαλής επιλογή είναι οι επαγωγικές εστίες, οι οποίες λειτουργούν με ηλεκτρομαγνητικά πεδία και δεν παράγουν καυσαέρια. Άλλη λύση είναι οι ηλεκτρικές κεραμικές εστίες, αν και είναι λιγότερο αποδοτικές από τις επαγωγικές.

Μειώνει ένας καλός απορροφητήρας τον κίνδυνο από τις εστίες αερίου;

Ναι, αλλά όχι πλήρως. Ένας εξωτερικός απορροφητήρας υψηλής απόδοσης μπορεί να μειώσει τις συγκεντρώσεις βενζολίου έως και κατά 99%. Ωστόσο, σε σπίτια με έντονη χρήση και μειωμένο φυσικό αερισμό, οι συγκεντρώσεις ενδέχεται να παραμείνουν σε επικίνδυνα επίπεδα.

Ποια μέτρα προστασίας μπορώ να λάβω άμεσα;

1. Ανοίγετε παράθυρα κατά τη διάρκεια και μετά το μαγείρεμα

2. Εγκαταστήστε απορροφητήρα με εξαγωγή στον εξωτερικό αέρα

3. Περιορίστε τη διάρκεια χρήσης της εστίας αερίου

4. Σκεφτείτε τη μετάβαση σε επαγωγικές εστίες αν είναι εφικτό

5. Χρησιμοποιήστε αισθητήρες ποιότητας αέρα για παρακολούθηση

Είναι πιο ευάλωτα τα παιδιά στην έκθεση στο βενζόλιο;

Ναι. Τα παιδιά έχουν υψηλότερο ρυθμό αναπνοής, μικρότερο βάρος και περνούν περισσότερο χρόνο στο σπίτι. Η μελέτη του Στάνφορντ έδειξε ότι ο κίνδυνος καρκίνου για τα παιδιά είναι σχεδόν διπλάσιος από ό,τι για τους ενήλικες σε κακώς αεριζόμενα σπίτια.