Σύνταξη – επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Η Amazon, η Google και η Microsoft κατασκευάζουν κέντρα δεδομένων σε περιοχές πέντε ηπείρων πλήττονται απο έλλειψη νερού. Οι εταιρείες ήδη λειτουργούν κέντρα δεδομένων που χρησιμοποιούν τεράστιες ποσότητες νερού – σε μερικές από τις πιο ξηρές περιοχές του κόσμου – και κατασκευάζουν πολλά άλλα, ανακάλυψαν ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός ερευνών SourceMaterial και ο Guardian.
Με τον Donald Trump να δεσμεύεται να τους υποστηρίξει, οι τρεις τεχνολογικοί γίγαντες σχεδιάζουν εκατοντάδες κέντρα δεδομένων στις ΗΠΑ και σε ολόκληρο τον κόσμο, με δυνητικά τεράστιο αντίκτυπο στους πληθυσμούς που ήδη ζουν με λειψυδρία. «Το ζήτημα του νερού θα γίνει κρίσιμο», δήλωσε η Lorena Jaume-Palasí, ιδρύτρια της Ethical Tech Society. «Η ανθεκτικότητα από την άποψη των πόρων θα είναι πολύ δύσκολη για αυτές τις κοινότητες».
Οι προσπάθειες τομέα της Amazon, του μεγαλύτερου διαδικτυακού λιανοπωλητή στον κόσμο, να μειώσει τη χρήση του νερού προκαλεσαν ανασταλτικές αντιδράσεις από το εσωτερικό της εταιρείας, σύμφωνα με την έρευνα της SourceMaterial, με έναν από τους ειδικούς της βιωσιμότητας να προειδοποιεί ότι τα σχέδιά της Amazon «δεν είναι ηθικά».
Τα κέντρα δεδομένων, οι τεράστιες αποθήκες που περιέχουν διακομιστές δικτύου και χρησιμοποιούνται για την απομακρυσμένη αποθήκευση και επεξεργασία δεδομένων, καθώς και από εταιρείες τεχνολογίας πληροφοριών για την εκπαίδευση μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης όπως το ChatGPT, χρησιμοποιούν νερό για ψύξη. Η ανάλυση της SourceMaterial εντόπισε 38 ενεργά κέντρα δεδομένων που ανήκουν στις τρεις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας σε μέρη του κόσμου που αντιμετωπίζουν ήδη λειψυδρία, καθώς και 24 ακόμη υπό ανάπτυξη.
Οι τοποθεσίες των κέντρων δεδομένων είναι – συχνά – μυστικά της βιομηχανίας. Ωστόσο, χρησιμοποιώντας τοπικές αναφορές ειδήσεων και πηγές του κλάδου Baxtel και Data Center Map, η SourceMaterial συνέταξε έναν χάρτη με 632 κέντρα δεδομένων – είτε ενεργά είτε υπό ανάπτυξη – που ανήκουν στις τρεις εταιρείες.
Ο χάρτης δείχνει ότι τα σχέδια αυτών των εταιρειών περιλαμβάνουν αύξηση 78% στον αριθμό των κέντρων δεδομένων που κατέχουν παγκοσμίως, καθώς το cloud computing και η τεχνητή νοημοσύνη προκαλούν αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης για αποθήκευση. Οι κατασκευές σχεδιάζονται για τη Βόρεια Αμερική, τη Νότια Αμερική, την Ευρώπη, την Ασία, την Αφρική και την Αυστραλία.
Σε μέρη του κόσμου όπου το νερό είναι άφθονο, η υψηλή χρήση νερού από τα κέντρα δεδομένων είναι λιγότερο προβληματική, αλλά το 2023 η Microsoft είπε ότι το 42% του νερού της προήλθε από «περιοχές με υδατικό στρες», ενώ η Google είπε ότι το 15% της κατανάλωσης νερού ήταν σε περιοχές με «υψηλή λειψυδρία». Η Amazon δεν ανέφερε ποσοστά.
Τώρα, αυτές οι εταιρείες σχεδιάζουν να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους σε ορισμένες από τις πιο άνυδρες περιοχές του κόσμου, σύμφωνα με την ανάλυση της SourceMaterial και του Guardian.
«Δεν είναι τυχαίο που χτίζουν σε ξηρές περιοχές», καθώς τα κέντρα δεδομένων πρέπει να κατασκευαστούν στην ενδοχώρα, όπου η χαμηλή υγρασία μειώνει τον κίνδυνο διάβρωσης μετάλλων, ενώ το θαλασσινό νερό προκαλεί επίσης διάβρωση εάν χρησιμοποιείται για ψύξη, είπε η Jaume-Palasí.
«Το cloud σου, στεγνώνει το ποτάμι μου»
Τα τρία προτεινόμενα νέα κέντρα δεδομένων της Amazon στην περιοχή της Αραγονίας της βόρειας Ισπανίας – το καθένα δίπλα σε ένα υπάρχον κέντρο δεδομένων της εταιρείας – έχουν άδεια χρήσης περίπου 755.720 κυβικών μέτρων νερού ετησίως, αρκετων για να ποτίσουν 576 στρέμματα καλαμποκιού, μια από τις κύριες καλλιέργειες της περιοχής.
Στην πράξη, η χρήση νερού θα είναι ακόμη υψηλότερη, καθώς αυτός ο αριθμός δεν λαμβάνει υπόψη το νερό που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας που θα τροφοδοτεί τις νέες εγκαταστάσεις, δήλωσε ο Aaron Wemhoff, ειδικός ενεργειακής απόδοσης στο Πανεπιστήμιο Villanova της Πενσυλβάνια.
Επιπρόσθετα, τα νέα κέντρα δεδομένων της Amazon στην περιοχή της Αραγονίας προβλέπεται να χρησιμοποιούν περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια από αυτή που καταναλώνει ολόκληρη η περιοχή αυτή τη στιγμή. Εν τω μεταξύ, η Amazon ζήτησε τον Δεκέμβριο άδεια – από την περιφερειακή κυβέρνηση – να αυξήσει την κατανάλωση νερού στα τρία υπάρχοντα κέντρα δεδομένων της κατά 48%.
Οι διαφωνούντες κάτοικοι κατηγόρησαν την εταιρεία ότι είναι αντιδημοκρατική, προσπαθώντας να ολοκληρώσει βιαστικά την κατασκευή της κατά την περίοδο των Χριστουγέννων. «Χρειαζόμαστε περισσότερο νερό γιατί η κλιματική αλλαγή θα οδηγήσει σε αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας και στη συχνότητα ακραίων καιρικών φαινομένων, συμπεριλαμβανομένων των κυμάτων καύσωνα», έγραψε η Amazon στην αίτησή της.
«Χρησιμοποιούν πάρα πολύ νερό και πάρα πολλή ενέργεια», είπε η Aurora Gómez της ομάδας Tu Nube Seca Mi Río («Το cloud σου στεγνώνει το ποτάμι μου» στα ισπανικά) που ζήτησε μορατόριουμ στην ανάπτυξη νέων κέντρων δεδομένων στην Ισπανία λόγω λειψυδρίας.
Η Ισπανία έχει δει αυξανόμενους αριθμούς θανάτων που σχετίζονται με τη ζέστη και τα ακραία καιρικά φαινόμενα που συνδέονται από επιστήμονες με την κλιματική κρίση. Τον περασμένο μήνα, η κυβέρνηση της Αραγονίας ζήτησε βοήθεια από την ΕΕ για την αντιμετώπιση της ξηρασίας.
Ο αγρότης Chechu Sánchez ανησυχεί πως τα κέντρα δεδομένων θα εξαντλήσουν το νερό που χρειάζεται για τις καλλιέργειές του. «Αυτά τα κέντρα δεδομένων χρησιμοποιούν νερό που προέρχεται από τη βόρεια Αραγονία, όπου βρίσκομαι εγώ», λεει. «Καταναλώνουν νερό – από πού το παίρνουν; Απο σένα, φυσικά», προσθέτει.
Με το 75% της χώρας ήδη να κινδυνεύει από ερημοποίηση, ο συνδυασμός της κλιματικής κρίσης και της επέκτασης των κέντρων δεδομένων «φέρνει την Ισπανία στα πρόθυρα της οικολογικής κατάρρευσης», δηλωσε η Jaume-Palasí. Ερωτηθείς σχετικά με την απόφαση έγκρισης περισσότερων κέντρων δεδομένων, εκπρόσωπος της κυβέρνησης της Αραγονίας είπε ότι δεν θα θέσουν σε κίνδυνο τους υδάτινους πόρους της περιοχής επειδή ο αντίκτυπός τους θα είναι «ανεπαίσθητος».
Αντιστάθμιση νερού
Η Amazon δεν παρέχει συνολικά στοιχεία για το νερό που χρησιμοποιούν τα κέντρα δεδομένων της παγκοσμίως. Ωστόσο, ισχυρίζεται ότι θα είναι «θετικά για το νερό» μέχρι το 2030, αντισταθμίζοντας την κατανάλωσή του με την παροχή νερού σε κοινότητες και οικοσυστήματα σε περιοχές λειψυδρίας αλλού.
Η Amazon ισχυρίζεται ότι αυτή τη στιγμή αντισταθμίζει το 41% της χρήσης νερού σε περιοχές που θεωρεί μη βιώσιμες. Όμως είναι μια προσέγγιση που έχει ήδη προκαλέσει διαμάχη στο εσωτερικό της εταιρείας. «Έθεσα το θέμα σε όλα τα σωστά επίπεδα ότι αυτό δεν είναι ηθικό», είπε ο Nathan Wangusi, πρώην διευθυντής βιωσιμότητας νερού στην Amazon. «Διαφώνησα σοβαρά με τα σχέδια της εταιρείας. Η στάση μου προέρχεται από ένα καθαρό υπόβαθρο βιωσιμότητας», πρόσθεσε.
Η Microsoft και η Google έχουν επίσης δεσμευτεί να γίνουν «θετικές για το νερό» μέχρι το 2030 μέσω αντιστάθμισης νερού, καθώς και με την εξεύρεση τρόπων για την αποτελεσματικότερη χρήση του.«Η αντιστάθμιση του νερού όμως δεν μπορεί να λειτουργήσει με τον ίδιο τρόπο όπως η αντιστάθμιση άνθρακα, όπου ένας τόνος ρύπων που αφαιρούνται από την ατμόσφαιρα μπορεί να ακυρώσει έναν τόνο που εκπέμπεται αλλού», δήλωσε ο Wemhoff, ειδικός στο Πανεπιστήμιο Villanova. Η βελτίωση της πρόσβασης σε νερό σε μια περιοχή δεν βοηθά την κοινότητα που έχει χάσει την πρόσβαση σε αυτό σε άλλη μακρινή περιοχή. «Ο άνθρακας είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα – το νερό είναι πιο τοπικό», πρόσθεσε.
Η Amazon θα πρέπει να επιδιώξει έργα προσβασιμότητας στο νερό «επειδή είναι το σωστό», όχι για να αντισταθμίσει τη χρήση του από την εταιρεία και να ισχυριστεί ότι είναι «θετική στο νερό», είπε ο Wangusi. Τον Μάρτιο, η Amazon ανακοίνωσε ότι θα χρησιμοποιούσε την τεχνητή νοημοσύνη για να βοηθήσει τους αγρότες στην Αραγονία να χρησιμοποιούν το νερό πιο αποτελεσματικά. Όμως αυτή είναι «μια σκόπιμη στρατηγική συσκότισης» που αποσπά την προσοχή από το αίτημα της εταιρείας να αυξήσει την κατανάλωση νερού, είπε ο ακτιβιστής Gómez.
Η Amazon απάντησε ότι η προσέγγισή της δεν πρέπει να χαρακτηριστεί ως αντισταθμιστική, επειδή τα έργα βρίσκονται σε κοινότητες όπου δραστηριοποιείται η εταιρεία. «Γνωρίζουμε ότι το νερό είναι ένας πολύτιμος πόρος και δεσμευόμαστε να κάνουμε ό,τι μας αναλογεί για να βοηθήσουμε στην επίλυση αυτής της πρόκλησης», δήλωσε ο Harry Staight, εκπρόσωπος της Amazon. «Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι πολλές από τις εγκαταστάσεις μας δεν απαιτούν τη συνεχή χρήση νερού για την ψύξη».
«Ακραία ξηρασία»
Η Amazon είναι μακράν ο μεγαλύτερος κάτοχος κέντρων δεδομένων στον κόσμο λόγω του τμήματος cloud υπηρεσιών Amazon Web Services, αλλά η Google και η Microsoft δεν βρίσκονται μακριά.
Στις ΗΠΑ, που διαθέτουν τον μεγαλύτερο αριθμό κέντρων δεδομένων στον κόσμο, η Google είναι το πιο πιθανό να κατασκευάσει σε ξηρές περιοχές, δείχνουν τα δεδομένα της SourceMaterial. Διαθέτει επτά ενεργά κέντρα δεδομένων σε μέρη των ΗΠΑ που αντιμετωπίζουν λειψυδρία και κατασκευάζει άλλα έξι.
«Πρέπει να είμαστε πολύ, πολύ προσεκτικοί στην ανάπτυξη κέντρων μεγαλης χρήσης νερού», δήλωσε η Jenn Duff, μέλος του συμβουλίου στη Mesa της Αριζόνα, ένα ταχέως αναπτυσσόμενο κέντρο δεδομένων. Τον Ιανουάριο, η Meta, ιδιοκτήτρια των Facebook, WhatsApp και Instagram, άνοιξε ένα κέντρο δεδομένων 1 δις δολ στην πόλη και η Google αναπτύσσει άλλα δύο.
Η γύρω κομητεία Maricopa, όπου η Microsoft διαθέτει επίσης δύο ενεργά κέντρα δεδομένων, αντιμετωπίζει «ακραία ξηρασία», σύμφωνα με την Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας. Τον Ιούνιο του 2023, αξιωματούχοι της πολιτείας της Αριζόνα ανακάλεσαν τις άδειες κατασκευής για ορισμένες νέες κατοικίες εκεί, λόγω έλλειψης υπόγειων υδάτων.
Η ξηρασία δεν έχει σταματήσει τα σχέδια της Google για ένα δεύτερο κέντρο δεδομένων Mesa, ενώ το πρώτο της κέντρο έχει άδεια χρήσης 5,5 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων νερού ετησίως – περίπου την ίδια ποσότητα που χρησιμοποιούν 23.000 απλοί κάτοικοι της Αριζόνα.
« Η αύξηση των φορολογικών εσόδων και ο σχετικά ασήμαντος αριθμός θέσεων εργασίας, αξίζει την χρήση του νερού;» ρωτά η Kathryn Sorensen, καθηγήτρια στο κρατικό πανεπιστήμιο της Αριζόνα και πρώην διευθύντρια του τμήματος νερού της Mesa. «Εναπόκειται στα δημοτικά συμβούλια να σκεφτούν πολύ προσεκτικά και να εξετάσουν τις επιπτώσεις».
Η Google είπε ότι δεν θα χρησιμοποιήσει όλη την ποσότητα νερού στην άδειά της στο Mesa, καθώς σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει σύστημα ψύξης αέρα. «Τα συστήματα ψύξης είναι μια κεντρικη απόφαση σε συμφωνία με τη στρατηγική μας βάσει δεδομένων που ονομάζεται “ψυξη με συνείδηση του κλίματος” και εξισορροπεί τη διαθεσιμότητα ενέργειας χωρίς άνθρακα και υπεύθυνης πηγής νερού για την ελαχιστοποίηση των κλιματικών επιπτώσεων τόσο σήμερα όσο και στο μέλλον», δήλωσε ο εκπρόσωπος της Google, Chris Mussett.
Stargate
Ο Donald Trump ανακοίνωσε τον Ιανουάριο το «Project Stargate», το οποίο αποκάλεσε «το μεγαλύτερο έργο υποδομής τεχνητής νοημοσύνης στην ιστορία». Ξεκινώντας από το Τέξας, η κοινοπραξία 500 δις δολ μεταξύ της OpenAI, της αμερικανικής εταιρείας λογισμικού Oracle, της SoftBank με έδρα την Ιαπωνία και της επενδυτικής εταιρείας MGX των Εμιράτων θα χρηματοδοτήσει κέντρα δεδομένων σε όλες τις ΗΠΑ.
Μια ημέρα πριν από την ανακοίνωση του Stargate, ημερομηνία ορκωμοσίας του Trump, η κινεζική εταιρεία DeepSeek κυκλοφόρησε το δικό της μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης, διευκρινίζοντας ότι είχε χρησιμοποιήσει πολύ λιγότερη υπολογιστική ισχύ – και επομένως λιγότερο νερό – από τους δυτικούς αντιπάλους της.
Πιο πρόσφατα, το Bloomberg ανέφερε ότι η Microsoft αποσύρεται από ορισμένα από τα σχέδιά της για νέα κέντρα δεδομένων σε όλο τον κόσμο. Η Microsoft έχει επίσης δημοσιεύσει σχέδια για ένα κέντρο δεδομένων «μηδενικού νερού» και η Google είπε ότι θα ενσωματώσει ψύξη αέρα για να μειώσει τη χρήση του νερού – αν και δεν είναι ακόμη σαφές πώς θα λειτουργούν τα συστήματά της. «Θα το πιστέψω όταν το δω», είπε η Jaume-Palasí. «Τα περισσότερα κέντρα δεδομένων τώρα πηγαίνουν από την ψύξη με αέρα στην ψύξη με νερό, επειδή είναι πιο αποτελεσματικό στα hardware που χρησιμοποιούνται, κυρίως για τεχνητή νοημοσύνη».
Ενώ η κυβέρνηση Trump έχει δεσμευτεί να επισπεύσει την ανάπτυξη νέων ενεργειακών μονάδων που θα τροφοδοτήσουν αυτά τα νέα κέντρα δεδομένων, μέχρι στιγμής δεν έχει πει τίποτα για το νερό που θα μπορούσαν να καταναλώσουν. «Ούτε οι άνθρωποι ούτε τα δεδομένα μπορούν να ζήσουν χωρίς νερό», λέει η Gómez. «Αλλά η ανθρώπινη ζωή είναι απαραίτητη και τα δεδομένα όχι».
Πηγή: The Guardian
VIA: Zougla.gr
