Η Ισπανία και η Πορτογαλία βίωσαν αυτή την εβδομάδα το χειρότερο μπλακ-άουτ που έχει συμβεί ποτέ στην Ευρώπη. Περίπου 55 εκατομμύρια άνθρωποι επηρεάστηκαν και διήρκεσε περισσότερο από μισή ημέρα.
Ο πρωθυπουργός της Ισπανίας, Πέδρο Σάντσεθ υποσχέθηκε να «βρει την άκρη» της πρωτοφανούς διακοπής ρεύματος που έπληξε την Ιβηρική χερσόνησο, καθώς οι φορείς εκμετάλλευσης ενέργειας στην Ισπανία και την Πορτογαλία απέκλεισαν το ενδεχόμενο κυβερνοεπίθεσης.
Ορισμένοι έριξαν το φταίξιμο στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στους στόχους για καθαρές μηδενικές εκπομπές, καθώς οι δύο χώρες διαθέτουν υψηλά επίπεδα αιολικής και ηλιακής ενέργειας στο ηλεκτρικό τους δίκτυο και ηγούνται της Ευρώπης στις τεχνολογίες αυτές.
Είναι όμως αλήθεια αυτό; Η εφημερίδα Guardian, απαντά στα πιο κύρια ερωτήματα που προκλήθηκαν.
Τι συνέβη;
Ορισμένες αρχικές αναφορές υποστήξαν ότι μπορεί να ευθύνεται ένα «σπάνιο ατμοσφαιρικό φαινόμενο», επικαλούμενες μια δήλωση που αποδίδεται στον πορτογαλικό διαχειριστή δικτύου REN. Σε ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως καταιγίδες και καύσωνες, τα καλώδια που μεταφέρουν την ηλεκτρική ενέργεια εναέρια μπορούν να ταλαντωθούν, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στους αγωγούς, ιδίως σε παλαιότερο και λιγότερο καλά συντηρημένο εξοπλισμό. Ωστόσο, ο καιρός στην Ισπανία ήταν κανονικός τη Δευτέρα. Την Τρίτη η REN αρνήθηκε ότι ήταν υπεύθυνη για τη δήλωση, αλλά δεν έδωσε περισσότερες λεπτομέρειες.
Jam traffic on the M-30 during the power outage in Madrid, Spain, 28 April 2025. EPA/SERGIO PEREZ
Η πορτογαλική κυβέρνηση επέρριψε την ευθύνη σε ανεξήγητο πρόβλημα μεταφοράς ενέργειας. «Στην Πορτογαλία, δεν έχουμε καμία πληροφορία που να σχετίζεται με κυβερνοεπίθεση ή εχθρική ενέργεια σε αυτό το στάδιο», δήλωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, António Leitão Amaro, ο οποίος δήλωσε στο CNN Portugal ότι φαίνεται να υπήρξε ζήτημα στη μετάδοση ενέργειας στην Ισπανία.
Η Ισπανία υπέδειξε μια διακοπή στη σύνδεσή της με τη Γαλλία. Οι ειδικοί δήλωσαν ότι μπορεί να χρειαστούν ημέρες για να εντοπιστεί η αιτία.
Έπαιξαν ρόλο οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας;
Η Ισπανία και η Πορτογαλία ηγούνται στην ΕΕ στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και προμηθεύονταν περίπου το 80% της ηλεκτρικής τους ενέργειας από ηλιακή και αιολική ενέργεια όταν σημειώθηκε το μπλακ άουτ τη Δευτέρα.
Ορισμένοι σχολιαστές υπέθεσαν ότι το δίκτυο θα μπορούσε να υπερφορτωθεί από την ποσότητα του ανέμου και του ήλιου που ήταν διαθέσιμη, καθώς οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι πιο διαλείπουσες από άλλες μορφές ενέργειας και οι ξαφνικές διακυμάνσεις της ηλιοφάνειας ή του ανέμου μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα.
Ωστόσο, αυτό δεν φαίνεται να ισχύει. Ο Daniel Muir, ανώτερος ευρωπαίος αναλυτής ενέργειας στην S&P Global, δήλωσε: «Η φύση και η κλίμακα της διακοπής καθιστούν απίθανο ο όγκος των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας να ήταν η αιτία, με το ισπανικό δίκτυο να υπόκειται συχνότερα σε πολύ υψηλούς όγκους τέτοιας παραγωγής».
Ο διαχειριστής του ισπανικού δικτύου δήλωσε την Τρίτη ότι υπήρξαν δύο γεγονότα που μοιάζουν με απώλεια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, ακολουθούμενη από μαζική απώλεια ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, τα οποία αποσταθεροποίησαν το δίκτυο. Είπαν ότι ήταν «πολύ πιθανό» το πρώτο από αυτά τα γεγονότα να ήταν μια ξαφνική απώλεια ηλιακής ενέργειας.
Είναι τα δίκτυα που βασίζονται στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας πιο ασταθή;
Οι διακοπές ρεύματος μπορούν να συμβούν ανεξάρτητα από το είδος της ενέργειας που τροφοδοτεί το δίκτυο. Το 2003, υπήρξε ένα σημαντικό μπλακ άουτ στο Λονδίνο, όταν το δίκτυο τροφοδοτούνταν κυρίως από ορυκτά καύσιμα. Προκλήθηκε από έναν χαλασμένο μετασχηματιστή και ένα λανθασμένα εγκατεστημένο ρελέ προστασίας.
Το μπλακ άουτ του 2019 στο Ηνωμένο Βασίλειο προκλήθηκε από βλάβη εξοπλισμού σε ένα αιολικό πάρκο και σε έναν σταθμό παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από φυσικό αέριο, οι οποίες σημειώθηκαν και οι δύο όταν κεραυνός έπληξε ένα κύκλωμα μεταφοράς βόρεια του Λονδίνου. Και στις δύο περιπτώσεις, οι αστοχίες μηχανικής προκάλεσαν τα προβλήματα.
People listen to news on a radio as a blackout hits Spain and Portugal in Madrid, Spain, 28 April 2025. EPA/Blanca Millez
Το 2003 ένα πρόβλημα σε μια υδροηλεκτρική γραμμή μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ Ιταλίας και Ελβετίας προκάλεσε μεγάλη διακοπή ρεύματος σε ολόκληρη την ιταλική χερσόνησο για περίπου 12 ώρες.
Ο Keith Bell, καθηγητής ηλεκτρονικής και ηλεκτρικής μηχανικής στο Πανεπιστήμιο του Strathclyde, δήλωσε: «Γεγονότα αυτής της κλίμακας έχουν συμβεί σε πολλά μέρη σε όλο τον κόσμο κατά τη διάρκεια των ετών, σε συστήματα ηλεκτρικής ενέργειας που χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα, πυρηνικά, υδροηλεκτρικά ή μεταβλητές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Δεν έχει σημασία από πού παίρνεις την ενέργεια: πρέπει να κάνεις σωστή μηχανική προκειμένου να εξασφαλίσεις ανθεκτικές προμήθειες ηλεκτρικής ενέργειας».
Το ισπανικό δίκτυο υποβάλλεται σε αναβαθμίσεις, καθώς δεν είναι σε θέση να μεταφέρει την απαιτούμενη ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές. Οι εμπειρογνώμονες δήλωσαν ότι οι αναβαθμίσεις του δικτύου δεν ανταποκρίνονται στο ρυθμό των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που τίθενται σε λειτουργία.
Τι γίνεται με την αδράνεια;
Τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας που λειτουργούν με φυσικό αέριο και πυρηνική ενέργεια έχουν υψηλή αδράνεια, η οποία είναι ένας όρος για την αντίσταση ενός δικτύου στις αλλαγές συχνότητας. Τα δίκτυα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έχουν χαμηλή αδράνεια, η οποία, όταν δεν μετριάζεται, μπορεί να τα κάνει λιγότερο ανθεκτικά σε ξαφνικούς κλυδωνισμούς.
Ο David Brayshaw, καθηγητής κλιματικής επιστήμης και ενεργειακής μετεωρολογίας στο Πανεπιστήμιο του Reading, δήλωσε: «Οι τεχνικές αλλαγές σημαίνουν ότι το σύστημα έχει πλέον μικρότερη αδράνεια, οπότε οι ανισορροπίες πρέπει να διορθώνονται ταχύτερα. Τα συμβάντα διακοπών, όταν συμβαίνουν, είναι πιθανό να γίνουν πιο σημαντικά και ευρέως διαδεδομένα.
«Αυτό που ξεχωρίζει είναι ότι το σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας αλλάζει γρήγορα – λόγω των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, του εξηλεκτρισμού και των μαζικών επενδύσεων. Ωστόσο, υπάρχει περιορισμένη έρευνα σχετικά με το πώς η κλιματική αλλαγή θα επηρεάσει τα μελλοντικά συστήματα ηλεκτρικής ενέργειας, ή πώς να σχεδιαστούν δίκτυα που θα είναι πραγματικά ανθεκτικά».
Πώς μπορούν να μετριαστούν αυτά τα προβλήματα;
Η αποθήκευση μπαταριών και άλλες τεχνολογίες, όπως οι υπερπυκνωτές και οι σφόνδυλοι, μπορούν να υποκαταστήσουν τις παραδοσιακές μορφές αδράνειας παρέχοντας χωρητικότητα σε περίπτωση ξαφνικής αλλαγής της συχνότητας. Αυτά μπορούν να παρέχουν ανάσα στον χειριστή σε περιόδους σοκ.
Έτσι, εάν πρόκειται να φορτωθούν μεγάλες ποσότητες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο δίκτυο, πρέπει να σχεδιαστεί σωστά και να επενδυθεί σε αυτό.
Τα δίκτυα πρέπει να είναι ανθεκτικά έναντι διακοπών ρεύματος, αλλά οι κυβερνήσεις πρέπει να εξισορροπούν το κόστος με τον κίνδυνο, καθώς η προστασία του δικτύου από καταστροφές είναι δαπανηρή. Τα ηλεκτρικά δίκτυα είναι διασυνδεδεμένα μεταξύ των χωρών για να μειωθεί το κόστος και να αυξηθεί η αξιοπιστία, αλλά αυτό μπορεί να σημαίνει ότι ένα πρόβλημα σε μια περιοχή μπορεί να προκαλέσει ντόμινο σε ολόκληρη τη ζώνη.
Ο καθηγητής Janusz Bialek του Imperial College του Λονδίνου δήλωσε: «Ο συνήθης μηχανισμός είναι ένα σφάλμα που προκαλεί ενεργοποίηση μιας γραμμής, η οποία προκαλεί υπερφόρτωση μιας άλλης γραμμής που οδηγεί σε ενεργοποίηση, και ως εκ τούτου οδηγεί σε ένα φαινόμενο ντόμινο που μεταφέρει ενεργοποιήσεις σε όλο το δίκτυο. Για να αποτραπεί αυτό το φαινόμενο, οι εταιρείες παροχής ηλεκτρικής ενέργειας εφαρμόζουν το λεγόμενο κριτήριο ασφαλείας (Ν-1), που σημαίνει ότι η ενεργοποίηση ενός μόνο στοιχείου (γραμμή μεταφοράς ή σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας) δεν πρέπει να προκαλεί προβλήματα. Εξετάζουν την αστοχία μόνο ενός στοιχείου, καθώς η πιθανότητα να συμβούν ταυτόχρονα δύο ή περισσότερες αστοχίες είναι πολύ μικρή και η προστασία από αυτές θα ήταν απαγορευτικά δαπανηρή».
Πηγή: Guardian
VIA: hellasjournal.com
